O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o `zbekiston respublikasi qishloq xo`jaligi vazirligi

Plugning umumiy tuzilishi va ishlash jarayoni. Pluglar (2.4-rasm) qo’yidagi asosiy qismlardan rama1, chimqirqar 2, disksimon pichoq 3, asosiy korpus 4 dan iborat.

a) b)
8.1-rasm. Plugning asosiy qismlari:
a) orqadan ko’rinishi; b) yon tarafdan ko’rinishi; 1-rama; 2- chimqirqar; 3- diskali pichoq; 4-asosiy korpus; 5-ag’dargich; 6-lemex; 7-dala taxtasi;
Asosiy korpus ag’dargich 5, lemex 6 va dala taxtasi 4 dan tashkil topgan bo’lib, tuproq qatlamini to’liq ag’darish uchun xizmat qiladi.
Plug korpuslarini turlari. Yer haydash sifati plug korpusining konstruktsiyasi, uning geometrik shakli va ish yuzasining egat devori hamda uning tubiga nisbatan joylashishiga bog’liq.
Konstruktsiyasiga ko’ra korpuslar ag’dargichli, ag’dargichsiz, kesiq, tuproqni chuqur latuvchi, chiqarilgan iskanali, diskli, kombinatsiyalashgan ko’rinishda bo’ladi.
Plug korpusini tanlashda qo’yidagi ko’rsatkichlari: kamrash kengligi, haydash Chuqurligi, egat tubi va egat devoriga nisbatan lemexni o’rnatish burchagi hamda ish sirtining (yuzasining) shakliga qarab aniqlanadi.
Dala taxtasi yordamida plugning korpusi ariqning tubi va devorchasiga tayannib harakatlanadi.
Pichoq tuproqni kesish va unda uchragan o’simliklar qoldig’i, ildizlari, qatlamlarni ajratish va tekis egat olish uchun xizmat qiladi. Pichoqlar diskli va qalamchasimon bo’lib, ular chimqirqar lemexining oldiga o’rnatiladi. Qalamchasimon pichoqlar o’rmon buta-botqoqli va plantajli pluglarda ishlatiladi.
CHimkirkar o’simlik qoldiqlariga boy bo’lgan tuproqning yuqori qatlamni egat tubiga ag’darib tashlash uchun xizmat qiladi. CHimqirqarning ishchi shakli plugning asosiy korpusiga o’xshaydi, ammo undan kichikroq o’lchamda bo’ladi. Ramada chimqirqar plug korpusidan 30-35 sm oldinga o’rnatiladi. Bundan maqsad - tuproqning qatlami ularning orasidan oson o’tkazishidadir. CHimqirqar qatlamning yuqorigi qismini 6-12 sm Chuqurlikda kesadi va yerni haydashda uni egatning tubiga tashlaydi.