O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat

Foydalanilgan adabiyotlar................................................................................22

Kirish.

O'simliklarni zararkunandalardan himoya qilishda biologik obektlardan foydalanishga oid dastlabki oid ma'lumotlar eramizning boshlariga to'g'ri keladi.

Biologik usul-bu tekinxo'r va yirtqich hashoratlardan kassalik sababchisi bo'lgan mikoorganizmlardan foydalanib hashoratlarning zararli turrini yo'qotish kamaytirish yoki ko'paytirishning oldini olishga qaratilgan bo'lib,iqtisodiy jihatdan arzon va qulay.qolaversa atrof muhitni ifloslantirmaydi va foydali hashoratlarni zararlamaydi.O'rta Osiyodagi olma qurtiga qarshi kurash olib borish maqsadida I. V.Vasilev va A.F.Rodetskiy Astraxandan tuxumxo'r trixogrammasini olib kelishgan va ilk bora Toshkent,Samarqand mevali bog'larida sinab ko'rilgan.O'simliklarni biologik usulda himoya qilish uchun O'zbekistonda biologik usuldagi laboratoryalar ochilgandan so'ng afelinus,rodaliya,kriptolemus kabi qator samarador entomofaglarni boshqa mamlakatlardan keltirish va kuzgi g'o'za tunlami(trixogramma,brakon),o'simlik bitlari(shira),o'rgimchakkana(fitoseyulus),oqqanot(enkarziya),kolorado qo'ng'iziga(perillus,podizus) qarshi har xil mikobiologik preparatlar yaratish uchun shtammlar izlab topish va ulardan foydalanish borasida ko'plab ilmiy izlanishlar olib borilmoqda.Xususan V.A.Shepeltinikova,V.A.Meyer va keyinchalik X.K.Mirzaliyeva,Z.K.Odilov,S.N.Alimuhammedov, A.Hamroyev,B.P.Adashkevich,X.X.Kimsanboyev,B.A.Sulaymonovlar, biousulni rivojlantirishda o'z hissarini qo'shdilar,olmaning ashaddiy zararkunandasi qon biti tekinxo'ri afelinus 1926-yilda Italyada keltirib iqlimlashtirilishi natijada olma qon biti keskin kamaygan.

Shuningdek yirtqich xonqizi rodolya Avstralyadan keltirib iqlimlashtirilgan.Respublikamizda qishloq xo'jaligi turli xil zararkunandalardan himoya qilish va ularning nufuzini kamaytirish maqsadida bir qator ishlar amalga oshirilmoqda.

Ma'lumki turli xil foydali hashoratlardan trixogramma turlari beda,g'o'za tunlamlari,makkajo'xori parvonasi kabi zararkunandalarning tuxumiga qarshi keng ko'lamda qo'llanilmoqda shuningdek trixogrammani juftsiz turi va olma mevaxo'ri olma qurti va boshqa barg o'rovchilarning tuxumlarini zqrarlaydi.

Bog'larda ikki nuqtali tillaqo'ng'izi,kalviya,o'n nuqtali adalya ko'plab uchraydi.Sabravot ekinlarida trixogrammaning asosan tugmacha qo'g'izlaridan o'zgaruvchan tugmacha qo'ng'izi, emmunuqtali xonqizi,o'n bir nuqtali xonqizi