|
Mavzuning bayoni
Reja:
1. Transport avariyalari va halokatlari
2. Kimyoviy xavfli obyektlardagi avariyalar
3. Yong‘in-portlash xavfi mavjud bо‘lgan obyektlardagi avariyalar
4. Energetika va kommunal tizimlardagi avariyalar
5. Gidrotexnik halokatlar va avariyalar
46
1.
Transport
avariyalari
va
halokatlari:
ekipaj a’zolari va yо‘lovchilarning о‘limiga, havo kemalarining tо‘liq parchalanishiga yoki
qattiq shikastlanishiga hamda qidiruv va avariya-qidiruv ishlarini talab qiladigan aviahalokatlar;
yong‘inga, portlashga, harakatlanuvchi tarkibning buzilishiga sabab bо‘lgan va temiryо‘l
xodimlarining, halokat hududidagi temiryо‘l platformalarida, vokzallar binolarida va shahar
imoratlarida bо‘lgan odamlar о‘limiga, shuningdek tashilayotgan kuchli ta’sir kо‘rsatuvchi
zaharli modda (KTKZM)lar bilan halokat joyiga tutash hududning zaharlanishiga olib kelgan
temiryо‘l
transportidagi
halokatlar
va
avariyalar
(ag‘darilishlar);
portlashlarga,
yong‘inlarga,
transport
vositalarining
parchalanishiga,
tashilayotgan
KTKZMlarning zararli xossalari namoyon bо‘lishiga va odamlar о‘limi (jarohatlanishi,
zaharlanishi)ga sabab bо‘ladigan avtomobil transportining halokati va avariyalari, shu jumladan,
yо‘l-transport
hodisalari;
odamlarning
о‘limiga, shikastlanishiga va zaharlanishiga, metropoliten poyezdlari
parchalanishiga olib kelgan metropoliten bekatlaridagi va tunellaridagi halokatlar, avariyalar,
yong‘inlar;
gaz, neft va neft mahsulotlarining (avariya holatida) otilib chiqishiga, ochiq neft va gaz
favvoralarining yonib ketishiga sabab bо‘ladigan magistral quvurlardagi avariyalar.
2.
Kimyoviy
xavfli
obyektlardagi
avariyalar:
atrof-tabiiy muhitga kuchli ta’sir qiluvchi zaharli moddalarning (avariya holatida) otilib
chiqishiga va shikastlovchi omillarning odamlar, hayvonlar va о‘simliklarning kо‘plab
shikastlanishiga olib kelishi mumkin bо‘lgan yoki olib kelgan darajada, yо‘l qо‘yiladigan
chegaraviy konsentratsiyalardan ancha ortiq miqdorda sanitariya-himoya hududidan chetga
chiqishiga sabab bо‘ladigan kimyoviy xavfli obyektlardagi avariyalar, yong‘in va portlashlar.
3.
Yong‘in-portlash
xavfi
mavjud
bо‘lgan
obyektlardagi
avariyalar:
texnologik jarayonda portlaydigan, oson yonib ketadigan hamda boshqa yong‘in uchun xavfli
moddalar va materiallar ishlatiladigan yoki saqlanadigan obyektlardagi, odamlarning mexanik
va termik shikastlanishlariga, zaharlanishiga va о‘limiga, asosiy ishlab chiqarish fondlarining
nobud bо‘lishiga, Favqulodda vaziyatlar hududlarida ishlab chiqarish siklining va odamlar hayot
faoliyatining
buzilishiga
olib
keladigan
avariyalar,
yong‘inlar
va
portlashlar;
odamlarning shikastlanishiga, zaharlanishiga va о‘limiga olib kelgan hamda qidirish-qutqarish
ishlarini о‘tkazishni, nafas olish organlarini muhofaza qilishning maxsus anjomlarini va
vositalarini qо‘llanishni talab qiluvchi kо‘mir shaxtalaridagi va kon-ruda sanoatidagi gaz va
chang
portlashi
bilan
bog‘liq
avariyalar,
yong‘inlar
va
jinslar
qо‘porilishi.
4.
Energetika
va
kommunal
tizimlardagi
avariyalar:
sanoat va qishloq xо‘jaligi mas’ul iste’molchilarining avariya tufayli energiya ta’minotisiz
qolishiga hamda aholi hayot faoliyatining buzilishiga olib kelgan GES, GRES, TETSlardagi,
tuman issiqlik markazlaridagi, elektr tarmoqlaridagi, bug‘qozon qurilmalaridagi, kompressor va
gaz taqsimlash shoxobchalaridagi va boshqa energiya ta’minoti obyektlaridagi avariyalar va
yong‘inlar;
aholi hayot faoliyatining buzilishiga va salomatligiga xavf tug‘ilishiga olib kelgan gaz
quvurlaridagi, suv chiqarish inshootlaridagi, suv quvurlaridagi, kanalizatsiya va boshqa
kommunal obyektlardagi avariyalar;
atmosfera, tuproq, yer osti va yer usti suvlarining odamlar salomatligiga xavf tug‘diruvchi
darajada konsentratsiyadagi zararli moddalar bilan ifloslanishiga sabab bо‘lgan gaz tozalash
qurilmalaridagi,
biologik
va
boshqa
tozalash
inshootlaridagi
avariyalar.
5. Odamlar о‘limi bilan bog‘liq bо‘lgan va zudlik bilan avariya-qutqaruv ishlari о‘tkazilishini
hamda zarar kо‘rganlarga shoshilinch tibbiy yordam kо‘rsatilishini talab qiladigan maktablar,
kasalxonalar, kinoteatrlar va boshqa ijtimoiy yо‘nalishdagi obyektlar, shuningdek uy-joy sektori
binolari konstruksiyalarining tо‘satdan buzilishi, yong‘inlar, gaz portlashi va boshqa hodisalar.
6. Radioaktiv va boshqa xavfli hamda ekologik jihatdan zararli moddalardan foydalanish yoki
ularni saqlash bilan bog‘liq avariyalar:
47
sanitariya - himoya hududi tashqarisiga chiqarib tashlanishi natijasida paydo bо‘lgan yuqori
darajadagi radioaktivlik odamlarning yо‘l qо‘yiladigandan kо‘p miqdorda nurlanishini keltirib
chiqargan texnologik jarayonda radioaktiv moddalardan foydalanadigan obyektlardagi
avariyalar;
radioaktiv
materiallarni
tashish
vaqtidagi
avariyalar;
atrof-muhit va odamlar salomatligi uchun xavf tug‘diruvchi radioaktiv chiqindilar
tо‘plagichlardagi, chiqindixonalardagi, ishlam tо‘plagichlardagi va zaharli moddalar
kо‘miladigan joylardagi avariyalar (о‘pirilishlar);
radioizotop buyumlarning yо‘qotilishi;
biologik vositalarni va ulardan olinadigan preparatlarni tayyorlash, saqlash va tashishni amalga
oshiruvchi ilmiy-tadqiqot va boshqa muassasalarda biologik vositalarning atrof-muhitga chiqib
ketishi yoki yо‘qotilishi bilan bog‘liq vaziyatlar.
7. Gidrotexnik halokatlar va avariyalar:
suv omborlarida, daryo va kanallardagi buzilishlar, baland tog‘lardagi kо‘llardan suv urib ketishi
natijasida vujudga kelgan hamda suv bosgan hududlarda odamlar о‘limiga, sanoat va qishloq
xо‘jaligi obyektlari ishining, aholi hayot faoliyatining buzilishiga olib kelgan va shoshilinch
kо‘chirish tadbirlarini talab qiladigan halokatli suv bosishlari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
