O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

ICHKI A'ZO KASALLIKLARI VA ZAHARLANISHDA 
 SHIFOKORGACHA YORDAM. 
Isitma
Tana haroratining normal 36,6°C dan yuqori (og`izda o`lchanganda) yoki 36,5°C dan 
yuqori (qo`ltiqda o`lchanganda) yohud 38°C dan yuqori (to`g`ri ichakda (rektal) o`lchanganda) 
bo`lishi va shu holatda uzoq vaqt turishi isitma deyiladi. Doim bo`lmasa ham, ko`p hollarda 
infektsiya (gripp, suvchechak, qizamiq, meningit va mahalliy infektsiya) tufayli yuzaga keladi. 
Mo`'tadil harorat xavfli emas, biroq 39°C dan yuqori harorat jiddiy xavf tug`dirib, 
go`daklar va bolalarda tortishishni keltirib chiqarishi mumkin. 
Yuqori harorat belgi va alomatlari 
Ilk bosqichda rang o`chishi, qaltirash mumkin. Bunda tana titrab, tish taqillaydi. 
Isitma kuchaysa: teri qizib, qizarib, terlash, bosh og`rig`i, madorsizlik, butun tanada 
og`rig`, tomir urishi va nafas olish tezlashishi, tortishish, koma holati yuz berishi mumkin. 
Yu qori haroratda birinchi yordam ko`rsatish: 
1.
Jabrlanuvchi qulay qilib yotqiziladi. 
2.
Ortiqcha kiyim va ustidagi ko`rpa olib qo`yiladi. 
3.
Bemorni xona haroratidagi suv bilan badani ishqalanadi (haddan tashqari sovuq suv 
bo`lmaydi). 
4.
Issiqni tushiruvchi dori, masalan, analgin, aspirin beriladi. 
5.
Jabrlanuvchiga ichish uchun ko`proq suv yoki sharbat berish mumkin. 
Oddiy simob termometr bilan haroratni o`lchash uchun termometrni spirt bilan artiladi, so`ng 
termometrni silkitib, simob ustunini 35°S dan past tushirib tavsiya etilgan joylardan o`lchanadi. 

---

170 
Og`izda o`lchash.
Termometrni 5 minut til ostiga qo`yib, tishi bilan emas, labi bilan tutib 
turishni bemordan iltimos qilinadi. 
Og`iz bo`shlig`i harorati til ostida 5 minut davomida o`lchanadi 
2. Qo`ltiqda o`lchash. Bu usul teng qo`llaniladi. qo`ltiqni kiyimdan holi qilib, o`sha joyda 
termometrni 10 minut davomida tutib turiladi. 
3. Rektal usul (to`g`ri ichakda o`lchash). Bu usuldan, odatda, go`daklarning issiqini 
o`lchashda foydalaniladi. To`g`ri ichak to`qimalariga zarar yetishidan ehtiyot bo`lish kerak.