O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

Bolada yurak-o`pka faoliyatini tiklashni o`tkazish 
Eng avvalo, hodisa sodir bo`lgan joyda xavf-xatar yo`qligiga ishonch hosil qilinadi. 
Buning uchun jabrlanuvchining hushi joyidaligini aniqlab, "Sizga yordam kerakmiq" deb baland 
ovozda so`raladi. 
Nafas yo`llarini ochib, nafas bor-yo`qligi tekshiriladi. Bolaning 
boshini asta orqaga egib, iyagini ko`tarib, nafas bor-yo`qligini aniqlash 
uchun 5 sekund davomida ko`rish, eshitish, sezish nazoratidan 
foydalaniladi. 
Bola nafas olmayotgan bo`lsa, bolani qattiq joyga orqasi bilan 
yotqizing, bunda boshi va yuragi bir xil tekislikda bo`lishi kerak. 
"Og`izdan-og`izga" ikki marta to`la puflanadi. Buning uchun bolaning 
burun kataklarini qisib, har biri 1,5-2 sekund davom etadigan qilib ikki 
marta to`la puflanadi, havo o`pkaga o`tayotganiga ishonch hosil qilish 
uchun ko`krak qafasi ko`tarilishi kuzatiladi. Tomiri urayotgan-
urmayotgani uyqu arteriyasidagi tomir urishidan tekshiriladi. 
Yurakni yopiq massaj qilish uchun qo`lni to`g`ri qo`yish lozim. Barmoq 
bilan to`shning quyi chekkasidagi chuqurchani topib, boshqa qo`l 
kaftini to`shning barmoqlar turgan joyidan yuqoriroqqa qo`yiladi. 
To`shni 5 marta bosiladi. Bosishda qutqaruvchining yelkasi 
kaftlari ustida turishi lozim. To`sh 3 sm gacha chuqurlikda, 3 sekund ichida taxminan 5 marta 
bosilishi lozim. Bir maromda, tikka, qo`lni doimo to`sh ustida tutgan holda bosish kerak. Boshqa 
qo`l bilan havo yo`llari ochiqligini ta'minlash kerak.

---

166 
Bolaning tomiri urayotgani sezilmasa va u nafas olmayotgan bo`lsa, tez yordam yetib 
kelgunicha yurak-o`pka faoliyatini tiklash tadbirlarini o`tkazish davom ettiriladi. To`shni 5 marta 
bosish va bir marta puflashdan iborat siklni bajariladi va tomir urishi tekshiriladi. 
Nafas olish to`xtaganda birinchi yordam ko`rsatish: kattalar va bolalarda sun'iy