O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

Qo`ziqorindan zaharlanish 
Xo`raki va zaharli qo`ziqorinlar bor. Eng mashhur xo`raki qo`ziqorinlar — oq qo`ziqorin, 
qizil qo`ziqorin, qayinzorda o`sadigan qo`ziqorin, siroyejka bilan bir qatorda ko`pincha 
«qo`ziqorin» deb oddiy ataladigan boshqalari ham bor. Qo`ziqorinlar qalpoqchasidan va 
poyasidan bilinadi. Biroq noma'lum qo`ziqorin zaharlimi — yo`qmi, aniqlab olish qiyin. 
Barcha ma'lum qo`ziqorinlar orasida bo`z qo`ziqorin eng zaharlisidir. Bu taram-taram 
(plastinkali) qo`ziqorin bo`lib, quyi tomonida radiusi bo`ylab tarqaladigan oppoq osma 
plastinkalar joylashgan bo`ladi. Qalpoqining yuqori qismi mayin, oq yoki yashil-jigarrang bo`lib, 
markazga qarab qorayib boradi. Qo`ziqorinning chetlari silliq bo`ladi. Uning poyasida alohida 
belgilari bor: u ko`pincha ingichka bo`lib, ildiz yonidan yuqoriga qarab, tugunaksimon 
yo`g`onlashib boradi, poyasida qoplama, yuqori qismida esa oq yoki yo`l-yo`l halqa bor.
Qizil muxomor rangi qovoq-sariq rangdan to`q qizil ranggacha bo`ladi. Yosh 
qo`ziqorinning qalpoqchasi sharsimon bo`lib, keyinchalik «zontik» kabi ochiladi, plastinkasi oq 
rangda bo`ladi. Qalpog’ining ustida oq yoki kul rang pag`a yoki bo`qog`i ko`zga tashlanib turadi. 
Poyasi oq yoki sarg`ish, yuqori qismida xalqasi bo`ladi, quyisi tugunaksimon yo`g`onlashib 
boradi. 
Hol-hol muxomor ham qizil muxomor bilan bir joyda o`sadi, u ham 
zaharli. Bu qo`ziqorinning qalpoqchasi odatda qizil muxomornikiga nisbatan 
kichikroq, rangi to`q qizil yoki binafsha rang aralash kulrang-qo`ng`ir, 
yo`qolib boradigan pag`alar tarzidagi oq dog`lari, siyrak oq plastinkalari 
bo`ladi. 
Badbo`y muxomor archazorlar va qarag`ayzor o`rmonlarda uchraydi. 
Qalpog’i sharsimon, konus shaklida (tepasi uchli), oq, ba'zida sariq rangda, 
po`sti yomg`ir yog`ganda shilimshiq bo`lib qoladi. Quruq o`rmonda yaltirab 
turadi. Plastinkalari va poyasi oq, paxmoq, halqali bo`ladi.
Ko`pchilik 
shampinon iste'mol qiladi, biroq uning zaharli, sariq turi borligini ko`pchilik 
bilmaydi. Qo`ziqorinning qalpog’i qo`ng`iroqsimon, xo`rakisiniki esa 
sharsimon bo`ladi. Qo`ziqorin go`shti qo`ng`ir-oqish rangda bo`ladi, xo`rakisinikidan farqli 
ravishda, uni ezilsa, sarg`ayadi va «dori hidi» bo’ladi. 
Yetilgan zaharli qo`ziqorinning plastinkasi jigarrang, xo`raki shampinonning go`shti 
doim oq bo`ladi, yosh qo`ziqorinning plastinkalari och-pushti, yetilganiniki — binafsha -pushti 
rangdan to`q binafsha ranggacha bo`ladi. 
Soxta to`nka zamburug`i har xil bo`ladi. Qalpoqi qizg`ish-sarg`ish rangda, dastlab 
dumaloq-do`mboq bo`lib, keyinchalik yarim yoyiladi, qizil-qo`ng`ir, sarg`ish-qizil, och qizil – 
jigar rangga kiradi. Qalpoqining markazida rang to`qroq bo`ladi, qalpog’ida (tangasimon) 
qoplama bo`lmaydi. Go`shti sarg`ish, hidi yoqimsiz. Plastinkalari yopishib o`sgan, yosh 
qo`ziqorin bo`g`iq sariq rangda, yetilganlari — qo`ng`ir-yashil rangda bo`ladi. Poyasi ostiga 
qarab ingichkalashib ketadi, quyisida qo`ng`ir rangga kiradi. Qo`ng`ir halqa qoldig’i sezilmay 
ketadi. Xo`rakiga o`xshaydi-yu, undan kichikroq bo`ladi. Guruh-guruh bo`lib o`sadi. 
Qo`ziqorinlar orasida eng mashhuri —