O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti shahrisabz filiali

I. Favqulodda vaziyatlar to’g’risida umumiy tushuncha. Favqulodda vaziyatlarda 
aholi va hududni muhofaza qilish davlat tizimi (fvdt). 
 
a.
 
Favqulodda vaziyatlar to’g’risida umumiy tushuncha. Favqulodda vaziyatlarning 
tasnifi. 
Favqulodda vaziyatlar (FV)
 – 
bu muayyan xududda o’zidan so’ng odamlarning qurbon
bo’lishi, odamlar sog’ligi yoki atrof muhitga ziyon yetkazish, kishilarning hayot faoliyatiga 
kattagina moddiy zarar olib kelishi mumkin bo’lgan yoki olib kelgan halokat, falokat va ofatlar 
yuzaga kelgan halokatlardir.
Statistika ma'lumotlariga ko’ra butun dunyoda biyicha sodir bo’layotgan har xil ofat, 
falokat va halokatlar natijasidagi inson talofatlari va moddiy zararlar, tobora ortib bormoqda. 
Bu holat ayniqsa XX – asrning ikkinchi yarmi va XXI – asrning boshlaridan kuzatib 
kelinmoqda.
Ohirgi 30 yil mobaynida butun dunyo boyicha ofatlar natijasida 1 mlrddan ortiq (1 yilda 
40 mlndan ortiq) odam jabr ko’rgan, 140 mingdan ortiq odam qurbon bo’lgan, moddiy zarar 
esa 100 mlrddan ortiq dollarni tashkil etadi. 
FVlarga qarshi kurashishda oldini olish ishlari katta ahamiyatga ega. FVlarning kelib 
chiqish sabablari va tavsifini bilish muxim o’rinni egallaydi. Bu ma'lumotlar ayrim FVlarni 
to’htatishga yoki vayron qiluvchi kuchini susaytirishga imkoniyat yaratib beradi. Shu bilan 
birga, oldindan ko’rilgan choralar ofatlarning natijasida yuzaga keladigan oqibatlarni bartaraf 
etish tadbirlarini amalga oshirishda katta yordam beradi. 
 
Kelib chiqish tusiga ko’ra
FVlar quydagilarga tasniflanadi: 
1. Tabiiy tusdagi FVlar; 
4.
 
Texnogen tusdagi FVlar; 
5.
 
Ekologik tusdagi FVlar. 
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 oktabrda qabul qilingan 
455-sonli «Tabiiy, texnogen va ekologik favqulodda vaziyatlarning tasnifi to’g’risida»gi qarori 
asosida kelib chiqish sabablariga ko’ra: