O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

moslashuvchan va ko‟pincha maqsadli harakatlari notirik olamda mavjud emas. 
Hayot fizik qonunlarga boysinadi 

---

Yetarli ma‟lumotga ega bo‟lmagan kishi uchun hayotning ushbu sakkiz xususiyati 
fizikaning eng asosiy qonunlarga ziddek tuyuladi. Vitalizm, hayot qandaydir mistik 
hayotbaxsh kuch tomonidan yaratilgan degan g‟oY. Bir zamonlar keng tarqalgan bu g‟oya 
fizik va kimyoviy qonunlarga zid. Biologik tadqiqotlar barcha tirik tizimlar fizika va 
kimyoning asosiy qonunlariga rioya etishini ko‟rsatgan holda vitalizm g‟oyasini butunlay 
rad etdi. Energiya va uning almashinishini tushuntiruvchi qonunlar (termodinamika) 
hayotni anglash uchun ayniqsa muhim (4-bobga q.). Termodinamikaning birinchi qonuni 
energiyaning almashish qonunidir. Energiya (o‟z-o‟zidan) paydo yoki yo‟q bo‟lmaydi, 
ammo bir shakldan ikkinchisiga o‟tishi mumin. Hayotning barcha jabhalari energiya va 
uni almashinishini talab etadi. Yerdagi hayotni ta‟minlash uchun energiya quyoshdagi 
termoyadro reaksiyalaridan ajralib chiqadi va yerga yorug‟lik va issiqlik ko‟rinishida 
yetib keladi. Yashil o‟simliklar va sianobakteriyalar (ko‟k va yashil suvo‟tlar) tomonidan 
yutilgan quyosh nuri fotosintez orqali kimyoviy bog‟larga aylanadi. Kimyoviy bog‟lardagi 
energiya potensial energiya bo‟lib, u bu bog‟ parchalanganda ajralib chiqadi; bu energiya 
ko‟p sondagi hujayra ichidagi vazifalarni bajarish uchun ishlatiladi. O‟simliklarda boshqa 
shaklga o‟tgan va jamlangan energiya, keyinchalik, ularni yeydigan hayvonlar tarafidan 
ishlatiladi, va bu hayvonlar ham o‟z navbatida, ularni yeydigan hayvonlarni energiya bilan 
ta‟minlaydi.