O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika unversiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq markazi

2. Atamalar bilan ishlash uchun o‘quv topshiriqlari

1– topshiriq. To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalar ularga xos xususiyat bilan moslab joylashtiring

№	Aromatik birikmalari		Aromatik birikmalari haqidagi ma’lumot
1	Oksalat kislota	A	Tarkibida ikkita –OOH gruppa saqlagan karbon kislota vakili
2	Karbon kislotalar	B	H-COOH – 100,8^0C da qaynaydigan o’tkir hidli suyuqlik. Texnikada ishqor va uglerod-(II)-oksiddan olinadi
3	Sirka kislota	D	5^0C da qaynaydigan, +16,6^0da suyuqlanadigan o’tkir hidli suyuqlik. Sanoatda sirka aldegidini oksidlab yoki metil spirti va uglerod-(II)-oksiddan sintez qilinadi.
4	Xlorsirka kislota	E	CH2Cl-COOH, 189^0C da qaynaydigan 56,5-61,3^0C da suyuqlanadigan kristall modda.
5	Ikki asosli karbon kislotalar	F	HOOC(CH2)nCOOH yoki CnH2n(COOH)2 umumiy formulalar bilan ifodalanadi
6	Malon kislota	H	Undagi –CH2–(metilen) guruhidagi vodorod atomlari juda qo’zg’atuvchan bo’lib kislota xususiyatlarini namoyon qiladilar, ya’ni metallar bilan almashinish reyaksiyasiga kirisha oladi.
7	Akril kislota	G	CH2=CH-COOH o’tkir hidli suyuqlik: 140^0C da qaynaydi. Sanoatda uni ikki xil usulda olinadi.
8	Malein kislota	J	suvda yaxshi eriydi (100 ml suvda 25^0C da 78,8 g eriydi), 130^0C da suyuqlanadi; fumar kislota esa 287-290^0C da suyuqlanadi, suvda yomon eriydi (100 ml suvda 0,7 g eriydi).

Topshiriq javobi: 1–B; 2– F; 3– J; 4 – D; 5– A; 6– G; 7 – E; 8– H;
2– topshiriq. To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalar ularga xos formulalari bilan nomlarini moslab joylashtiring.

To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalar formulasi	To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalar formulalar
H – COOH	Chumoli kislota
CH3-COOH	Sirka kislota
CH3-CH2-COOH	Propion kislota
CH3-CH2-CH2-COOH	Moy kislota
	Izomoy kislota
CH3–CH2–CH2–CH3–COOH	Valerian kislota
	Metiletil sirka kislota
	Izovalerian kislota

Topshiriq javobi: 1–H; 2– F; 3– E; 4 – D; 5– B; 6– A;
3– topshiriq. Quyidagi formulalarni nomlari bilan moslab juftlang.

№	Nomalari		Formulalar
1	Benzol	A
2	Etilbenzol	B
3	Kumol	C
4	Vinilbenzol	D
5	Difenil	E
6	Fenantren	F
7	Naftalin	H
8	Difenilmetan	G
9	Siklopentilbenzol	I

3. Klaster vositasida nazorat qilish

1 –topshiriq. Karbon kislotalarning ayrim vakillari uchun xos xususiyatni guruhlarga ajrating.

1.Karbon kislotalarning oddiy vakili 2 To’yingan bir asosli karbon kislotalar C_nH_2n+1COOH yoki R-COOH umumiy formulalar bilan ifodalanadi. 3. karbon kislotalar molekualsida –COOH karboksil guruh deb ataluvchi atomlar guruhi tutadigan organik birikmalardir 4. Karbon kislotalarni sanoatda olishning eng istiqbolli usuli ularni oksosintez yordamida olish hisoblanadi. 5.  Tuzilishida uchtagacha uglerod bo’lgan kislotalar rangsiz suyuqlik bo’lib, o’ziga xos o’tkir hidga ega; suv bilan istalgan nisbatda aralashadi. 6. Chumoli va sirka kislotalarining zichligi birdan katta, qolganlariniki esa birdan kichikdir. 7. kapril kislota C₇H₁₅-COOH ning suyuqlanish harorati 15,2⁰C, enant– C₆H₁₃-COOH va felargon kislota C₈H₁₇-COOH niki esa– 10,5⁰C va 12,5⁰C ga tengdir. 9.  tipografiya boʻyoqlari olishda, rezina sanoatida erituvchi sifatida qoʻllanadi. 10. Koʻpchilik organik erituvchilar bilan aralashadi.11. Organik kislotalar orasida eng kuchlisi chumoli kislota hisoblanadi. 12. Yustus fon Libix ushbu modda uchun "kumen" nomini taklif qilgan.

To’yingan

To’yinmagan






Karbon kislotalar






Aromatik







4. Talabalarning ob’ektlarni tanish va jarayonlarni tushunishi uchun rasmli topshiriqlar

1-topshiriq

1-Rasmga izoh yozing. Ushbu reaksiyalarning chap tomoni berilgan siz ko’rsatilgan katalizatorlar ta’sirida reaksiyalarning chap tomonini keltiring?

_____________________________

__________________________________
_________________________________

______________________________________

___________________________________

3-Rasmga izoh yozing. Quyidagi rasmda Karbon kislotalarning manbalari berilgan siz ularning formulalarini keltiring.


____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Ob’ektlarni taqqoslash uchun VENN diagrammasi

1-topshiriq:

Karbon kislotalar taqqoslang va Venn diagrammasida ifoda eting.

Karbon kislotalar




To’yingan

To’yinmagan













Ushbu diagrammaga to’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalarning o’xshashligi va farqlarini keltiring.

6. QIYOSLASHGA OID TOPSHIRIQLAR.


Karbon kislotalar






Laboratoriyada olinishi

Sanoatda olinishi










7. MISOLLAR KELTIRISHGA OID TOPSHIRIQLAR

1 – topshiriq. To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalarning xos xususiyatni quyidagi jadval asosida to’ldiring va ularga misollarni joylashtiring.







?

?






akril

moy









Karbon kislotalar

chumoli

sirka




?

?





oksalat

malon




?

?

1. 
   +80,1ᴼ C da qaynaydigan o‘ziga xos hidgaega bo‘lgan harakatchan rangsiz suyuqlik.
   
2. 
   1877-yilda Sh. Fridel — D. Krafts usuli bo‘yicha laboratoriyada olinadi.
   
3. 
   C₁₄H₁₀ tarkibga ega.
   
4. 
   Toshko‘mir smolasini 210—230 C oralig‘ida haydalgan fraksiyasidan olinadi.
   
5. 
   sof holda uy-ro‘zg‘orda jundan qilingan buyumlarni kuyadan saqlashda ishlatiladi.
   
6. 
   kislota suvda yaxshi eriydi (100 ml suvda 25⁰C da 78,8 g eriydi), 130⁰C da suyuqlanadi;
   
7. 
   tabiatda shifobaxsh o‘simlik tarkibida uchraydigan steroidlar, D vitamini, garmonlar va biologik aktiv moddalarning asosiy skeletini tashkil etadi.
   
8. 
   portlovchi moddalar olishda ishlatiladi.
   
9. 
   qadimgi yunoncha "daraxt".
   
10. 
    CH₂=CH-COOH o’tkir hidli suyuqlik.
    
11. 
    termometrlar uchun plomba suyuqligi sifatida ishlatish tavsiya etiladi, chunki u dielektrik yo'qotishlariga juda past va radiatsiyadan qizib ketmaydi.
    
12. 
    aviatsiya benzinlarining oktan sonini ko'paytirish uchun ishlatiladi, chunki u benzol bilan taqqoslaganda muzlash darajasi pastroq (-96 ° C).
    
13. 
    U terini, ko'zlarni va shilliq qavatini, bug'lari esa nafas yo'llarini bezovta qiladi. Jigar uchun toksik.
    
14. 
    V.Reppe 1944 yilda kashf etgan .
    
15. 
    Mehnat maydonida ruxsat etilgan maksimal kontsentratsiya 50 mg / m³ ni tashkil qiladi.
    

8. YOZMA NAZORAT UCHUN TOPSHIRIQLAR.
1 – topshiriq. Kimyoviy diktant matni:

Izoh: Talabalarga To’yingan va to’yinmagan bir asosli karbon kislotalarning mavzusini mustaqil o’qish uchun uyga vazifa beriladi va shu mavzu asosida kimyoviy diktant olinadi:

Nazorat turi: Yozma (kimyoviy diktant)
Karbon kislotalar______________________olinadi.Sirka kislota ________ da qaynaydigan o‘ziga xos hidga ega bo‘lgan harakatchan rangsiz suyuqlik. Emperik formulasi________.Chumoli kislota____________ .

Etilen qator to’yinmagan kislotalar ______________, atsetilen va diyen qator kislotalari esa _________________ umumiy formulalar bilan ifodalanadi.

Nazorat turi: Yozma (kimyoviy diktant)

Keng tarqalgan ayrim kislotalar quyidagicha nomlanadi:

CH₃ – (CH₂)₄ – COOH _____________________

CH₃ – (CH₂)₅ – COOH _____________________

CH₃ – (CH₂)₁₀ – COOH ______________________

CH₃ – (CH₂)₁₄ – COOH _______________________

CH₃ – (CH₂)₁₆ – COOH ______________________


XULOSA VA TAVSIYALAR

Xulosa o`rnida shuni ta`kidlash kerakki, ta’lim tizimida fanlarni o`qitishda ko`plab texnologiyalarni joriy qilish, fanga kiritilayotgan yangi ma`lumotlarni tezkorlik bilan o`quv jarayoniga kiritish yuqori samaradorlikni ta`minlaydi. Bundan tashqari o`quv jarayonini interfaol ta`lim texnologiyalari yordamida tashkil qilish bilim oluvchi uchun keng imkoniyatlar yaratadi, olinayotgan bilimlar yaxlitligini, tezkorligini ta`minlaydi. Shuningdek, o`rganilayotgan mavzu doirasidagi qo`shimcha ma`lumotlarni tezkorlik bilan olish, mustaqil ishlash imkoniyatlari yaratiladi. Shu imkoniyatlarni hisobga olgan holda bugungi kunda ko`plab tarmoqlarda ilm-fanning yangi izlanishlarini amalga oshirish istagi bildirilmoqda. Bu esa o`quvchi yoshlarni yanada ko`proq bilim olishga va izlanishga chorlaydi. Olingan bilimlarni sarhisob qilib, kerakli sohalarga qo`llay olish va o`zimizning kelajagimizni hozirdan poydevorini qo`yish har birimizning oldimizga qo`ygan asosiy vazifalarimizdandir.

Kimyo ta’limi mazmunini innovatsion yondashuvlar asosida takomillashtirishning nazariy va metodologik asoslarini ishlab chiqish, muammoli o’qitishga oid pedagogik, psixologik adabiyotlarni tahlil qilish, OTM larida organik kimyoni modulli o’qitishning didaktik tizimini ishlab chiqish, kimyo ta’limi va o’quv materiallarini loyihalashtirish, modulli texnologiya asosida o’qitish vositalarini ajratish, talabalararni o’zlashtirish ko’rsatgichlarini aniqlash asosida hal qilinadi.

Bitiruv ishi yuzasidan quyidagi xulosaga kelindi;

1. 
   OTM larida organik kimyo fanini o’qitishda grafik organayzerlardan foydalanish metodikasi berilgani.Ta’limda grafik organayzerlardan foydalanish ta’lim jarayonida o’quv materiallarini to’liq o’zlashtirish, o’quv elementlari, tushunchalarni oldindan qayd qilish, samaradorlikni oshirish, ta’limning sifatsiz joylarini tuzatish imkoniyatlari kengayishiga ishonch hosil qilinadi.
   
2. 
   Organik kimyo darslarining karbon kislotalar mavzusini grafik organayzerlardan foydalanib o’qitish kimyo ta’limi jarayonini ratsional tashkil etishga va uning takomillashuviga olib kelishi aniqlandi, jumladan;
   

• 
  Talaba shaxsining organik kimyodan o’quv-biluv faoliyatini amalga oshirishi uchun optimal sharoit yartiladi;
  
• 
  Organik kimyodan karbon kislotalarning ahamiyatini talabalarning o’quv faoiyatini, mustaqil o’z ustida ishlash ko’nikmasini boshqarish ta’minlanadi;
  
• 
  Talabalarining tayyorgarlik va mustaqil biluv faoliyatining shakllanganlik darajasi asosida kimyo o’qitishning guruhli va yakka shakllari orasida o’zaro aloqadorlik ta’minlanadi.
  

3. 
   Kimyoni innovatsion va informatsion texnologiyalar orqali o’qitish talabalarning o’quv-biluv faoliyatiga yo’naltirilgan maqsadli va jarayonli komponentlardan iboratligi aniqlandi. Organik kimyodan o’quv moduli talabalarning xususiyati, o’qish sur’ati, talablari, mustaqil ishlashga muvofiq shaxsga yo’naltirilgan o’quv dasturi sifatida namoyon bo’lishi qayd etildi.
   
4. 
   Organik kimyo fanini o’qitish sifatini oshiruvchi axborot texnologiyalaridan foydalanish jarayonida vujudga kelayotgan psixologik, pedagogik va metodik muammolar nazarda tutiladi;
   
5. 
   An’anaviy o’qitish metodikasi bilan bir qatorda kompyuter texnologiyalariga asoslangan holda organik kimyo fanini o’qitishning zamonaviy metodikasini yaratish;
   
6. 
   Organik kimyo fanlarini o’qitishda zamonaviy texnologiyalar, innovatsion pedagogik texnologiyalar, metodlarni va komyuter texnologiyalarini qo’llashni didaktik jihatdan asoslash;
   

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

I. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining asarlari.

1. Mirziyoyev Sh. M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi // Xalq so‘zi. 2017-B. 12., №11.

2. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nutq. T., 2016. 56 b.

3. Мирзиёев Ш. М. Эркин ва фаровон, демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. – Тошкент: Ўзбекистон НМИУ, 2016. – B. 14.

4. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. -T: “O‘zbekiston”, 2017. 103-b.

5. Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. -T: “Ma’naviyat”, 2008. 89-b.

II. Normativ- huquqiy hujjatlar

1. O‘zbekiston Respublikasining “Ta’lim to‘g‘risida”gi Qonuni. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborot-nomasi. 1997. 9-son, 225-modda.

2. Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi / O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Axborotnomasi. 1997. 11-12-son, 295-modda.

3.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 13-maydagi “Alisher Navoiy nomidagi Toshkent Davlat o‘zbek tili va adabiyoti universitetini tashkil etish to‘g‘risida”gi PF-4797-sonli Farmoni.

4.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 20-apreldagi “Oliy ta’lim tizimini yanada yaxshilash va takomillashtirish to‘g‘risida”gi PQ-2909 sonli Qarori.

5.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 27-avgustdagi “Oliy ta’lim muassalari rahbar va pedagog kadrlarining uzluksiz malakasini oshirish tizimini joriy etish to‘g‘risida”gi PF-5789 sonli Farmoni.

6.O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019-yil 23-sentabrdagi “Oliy ta’lim muassalari rahbar va pedagog kadrlarining malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” gi №-797-sonli Qarori.

7. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5847sonli Farmoni.

III. Maxsus adabiyotlar

1. Авлияқулов Н., Мусаева Н. Педагогик технология. –Т.: Тафаккур бўстони, 2012.

2. Азизхўжаева Н. Педагогик технология ва педагогик маҳорат. –Т.: Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси нашриёти, 2006.

3. Aripov М. Axborot texnologiyalari.- T.: Noshir, 2009.

4.Begimqulov U. Pedagogik ta’limda zamonaviy axborot texnologiyalarini joriy etishning ilmiy-nazariy asoslari. –T.: Fan, 2007.

5. Ибраймов А.Е. Масофавий ўқитишнинг дидактик тизими. – Тошкент: “Lesson press”, 2020, 112 бет.

6. Ishmuxamedov R., Abduqodirov A., Pardayev A.  Ta’limda innovatsion texnologiyalar: ta’lim muassasalari pedagog-o‘qituvchilari  uchun amaliy tavsiyalar. - T.: Iste’dod, 2008. - 180 b.

7. Ишмуҳамедов Р, Юлдашев.М. Таълим ва тарбияда инновацион педагогик технологиялар Т., 2013.180-б.

7. 
   X.S.Tojimuhammedov, X.M.Shohidoyatov. Organik birikmalarni tuzilishi va reaksion qobiliyati. T.: Ibn-Sino nashriyoti, 2001. -242b. 37-45, 56-61, 93-97 betlar
   
8. 
   Toshev I.A.,Ismoilov R.I va boshqalar “Organik kimyo” Toshkent, 2004 yil, 16-18 betlar
   
9. 
   Sobirov Z. “Organik kimyo” Toshkent “Aloqachi” nashriyoti 2005-yil, 345-347 betlar
   
10. 
    AbdusamatovA. “Organik kimyo” Toshkent “Talqin” nashriyoti 2005-yil, 25 bet.
    
11. 
    Abdusamatov A.va boshqalar “Organik kimyo” Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun. Toshkent “O’qituvchi” nashriyoti 2004-yil, 30-33 betlar.
    
12. 
    M.M.Abdulxayeva, O’.M.Mardonov. Kimyo. T.: O’zbekiston nashriyoti, 2002. – 670b. 427-431betlar.
    
13. 
    I.A.Toshev, R.I.Ismoilov va boshqalar. Organik kimyo. T.: G’ofur G’ulom nashriyoti, 2004. -528b. 16-24betlar
    
14. 
    A.Abdusamatov va boshqalar “Organik kimyo” Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun darslik. T.: O’qituvchi nashriyoti 2004. -648b. 42-48 betlar
    
15. 
    Z.Sobirov. Organik kimyo. T.: Aloqachi nashriyoti, 2005. -426b.
    
16. 
    A.Abdusamatov. Organik kimyo. T.: Talqin nashriyoti, 2005. -572b. 32-41 betlar
    
17. 
    B.V.Umarov. Organik kimyo. T.: Iqtisod-moliya nashriyoti, 2007. -400b. 44-50 betlar
    
18. 
    I.R.Asqarov, Y.T.Isayev, A.G’.Mahsumov, Sh.M.Qirg’izov. Organik kimyo. T.: G’.G’ulom nashriyoti. 2012. -607b. 31-37 betlar
    

Elektron ta’lim resurslari

1.www.ziyonet.uz.

[e-mail]

4.http://ru.wikipedia.org

5.www.elektron-lug’at.zn.uz

ИЛОВАЛАР






GLOSSARIY

Aralash model Mixed model	Masofaviy ta’limning turli shakllari, bir necha shakllarning integratsiyasiga asoslangan model		Model based on various forms distance learning and integration of some forms
Aralash o‘qitish Blended learning	Onlayn o‘quv materiallari hamda o‘qituvchi rahbarligida guruhda ta’lim olishga asoslangan o‘qitish shakli		A form of teaching based on a group learning under the supervision of a teacher using online study materials
“Assesment” texnologiyasi “Asessment technology”	Talabalarning bilim, ko‘nikma va malakalari darajasini har tomonlama, xolis baholash imkoniyatini ta’minlovchi topshiriqlar to‘plami		A set of assignments intended for
Vebinar texnologiya Webinar technology	Web texnologiyalar asosi (onlayn tadbirlar va ta’lim vositalari yordami)da tashkil etiladigan seminar, konferensiya, bahs-munozara, uchrashuv, taqdimot, trening, turli voqea yoki hodisalar bo‘yicha Internet tarmog‘i orqali tashkil etiladigan to‘g‘ridan to‘g‘ri uzatiladigan lavha (translyasiya)lar		Broadcasting organized via Internet transmitting live seminars, conferences, debates, presentations, negotiations, meetings, trainings, various events with the help of Web technologies
Dars ishlanmasi Lesson planning	Ta’limiy mazmunga ega loyiha va o‘qituvchi tomonidan tuzilishi majburiy bo‘lgan hujjat		An obligatory document completed by a teacher and a project that has educational essence
Dasturiy ta’lim Program education	o‘qitishning talaba, talabalar ehtiyoji, qiziqishi, bilimi, dunyoqarashi, ular tomonidan o‘quv materiallarini o‘zlashtirishda duch kelish ehtimoli bo‘lgan muammolar, o‘quv fanining imkoniyatlarini inobatga olgan holda tashkil etiladigan ta’lim; 2) pedagogik texnologiyalaridan biri		1) education organized considering interests and needs, outlook of students, problems that appear in assimilation of study materials by students, and opportunities of the academic subject; 2) one of the pedagogical technologies
Dramatik o‘yinlar Dramatic games	Psixologik hamda ijtimoiy masalalarni hal qilishga yo‘naltirilgan o‘yinlar	Games intended for solving psychologic and social issues
Didaktik o‘yinlar Didactic games	O‘rganilayotgan ob’ekt, hodisa, jarayonlarni modellashtirish asosida talabalarning bilishga bo‘lgan qiziqishlari, faolliklarini oshiradigan o‘quv faoliyati turi	A type of a study activity that increases activeness, interest of students in getting knowledge based on the modeling of processes, events, objects that are being studied
Innovatsion faoliyat Innovative activity	Yangi ijtimoiy talablarning an’anaviy me’yorlarga mos kelmasligi yoki yangi shakllanayotgan g‘oyalarning mavjud g‘oyalarni inkor etishi natijasida vujudga keladigan majmuali muammolarni yechishga qaratilgan faoliyat	An activity carried out for solving a set of problems that occur as a result of rejecting new developing ideas or inappropriateness of new social requirements to traditional standards
Innovatsiya Innovation	Muayyan tizimning ichki tuzilishini o‘zgartirishga qaratilgan faoliyat	An activity aimed at changing the internal structure of a certain system
Interfaol ta’lim Interactive aducation	Talabalarning bilim, ko‘nikma, malaka va muayyan axloqiy sifatlarni o‘zlashtirish yo‘lidagi o‘zaro harakatini tashkil etishga asoslanuvchi ta’lim	The education based on organization of interaction in mastering by students certain moral qualities, skills and knodlegde
Ishbilarmonlik o‘yinlari Business games	Ma’lum faoliyat, jaraѐn yoki munosabatlar mazmunini yoritish, ularni samarali, to‘g‘ri, oqilona uyushtirishga doir ko‘nikma, malaka va sifatlarni o‘zlashtirish maqsadida tashkil etiladigan o‘yinlar	Activities organized in order to master skills in running a certain activity, process or relationships and their effective and proper organization
“Keys-stadi” texnologiyasi “Case study” technology	Muammoli vaziyat; talabalarda aniq, real yoki sun’iy yaratilgan muammoli vaziyatni tahlil qilish orqali eng maqbul variantlarini topish ko‘nikmalarini shakllantirishga xizmat qiladigan texnologiya	A technology that forms skills in earching for proper variants by analizing created or authentic dilemma (problematic situation) or problems
Loyihalash Projecting	Boshlang‘ich ma’lumotlar, aniq belgilangan vaqt, maxsus tanlangan shakl, metod va vositalarga tayanib, kutiladigan natijani taxmin qilish, bashoratlash, rejalashtirish orqali avvaldan faoliyat modelini tuzish, faoliyat yoki jarayon mazmunini ishlab chiqishga qaratilgan amaliy harakat	An action aimed at developing the essence of an activity or process, acivity model by assuming, predicting, planning an expected result based on the initial information, specifically chosen form, method and means
Loyiha Project	Aniq reja, maqsad asosida uning natijalanishini kafolatlagan holda pedagogik faoliyat mazmunini ishlab chiqishga qaratilgan harakat mahsuli	A result of an action aimed at developing the essence of pedagogical activity based on a certain plan, aim and by guaranteeing its effectiveness
Loyiha metodi A method of project	O‘quv jarayonini individuallashtirish, talabaning o‘zini mustaqil namoyon qilishini rejalashtirish, o‘z faoliyatini oqilona tashkillashtirish va nazorat qilish imkoniyatini beradigan ta’lim metodlari majmui	A set of educational methods that allow individualization of educational process, independent planning of students’ performance, control and proper organization of an activity
Loyiha ta’limi A study of project	Ta’limiy xarakterdagi aniq reja, maqsad asosida uning natijalanishini kafolatlagan holda pedagogik faoliyat mazmunini ishlab chiqishga yo‘naltirilgan ta’lim	Education aimed at developing the essence of pedagogical activity by guaranteeing the effectiveness of a pla and aim that have educational characteristics
Masofaviy ta’lim texnologiyalari Distance learning technologies	Ta’limning belgilangan mazmun asosida amalga oshirilishini ta’minlashga yo‘naltirilgan shakl, metod va vositalar majmuasidir	A set of forms, methods and means used for increasing effectiveness of education and educational process
Mahorat darslari Master classes	Ochiq tashkil etilib, ilg‘or pedagogik tajribalarni targ‘ib etishga yo‘naltirilan samarali o‘qitish shakli	An effective form of teaching organized to spread progressive pedagogical experiences
Moderator Moderator	Masofaviy ta’lim negizida tashkil etilaѐtgan seminar, trening, davra suhbati va forumlarga boshchilik qiluvchi (boshqaruvchi) pedagog	A gedagog leading seminars, trainings, debates and forums organized in the frames of distance learning
Modul Module	1) tizim ichidagi o‘zaro chambarchas bog‘liq elementlardan iborat tugun; 2) muayyan texnologiyani tashkil qiluvchi tarkibiy bo‘laklarni ifodalovchi atama; 3) o‘quv materialining mantiqan tugallangan birligi	1) units that consists of interrelated elements in the system; 2) notion meaning parts that create a certain technology; 3) logically completed units of study materials
Modul ta’limi A study of module	O‘quv jarayonini tashkil etishning muayyan shakli bo‘lib, unga ko‘ra o‘quv materiali mantiqiy tugallangan birliklari – modullarga asoslangan holda ma’lum bosqich va qadamlar asosida o‘zlashtiriladi	A certain form of organization of educational process, according to which the logically completed units of study materials are mastered based on the certain stages and steps
Muammoli vaziyat Dilemma	Talabalarning ma’lum topshiriqlarni bajarish (masalani yechish, savolga javob topish) jarayonida yuzaga kelgan ziddiyatni anglashi bilan bog‘liq ruhiy holati bo‘lib, u hal	It is a psychological state of a student that is related with tension that occurs during a process of accomplishing the assignments, and it requires to master skills, knowledge for successful and
Muammoli ma’ruza A problem lecture	O‘qituvchi tomonidan talabani muammoli vaziyat, muammoli masalani hal etishga yo‘naltirish orqali unda bilish faolliyatini oshirishga yo‘naltirilgan ma’ruza	A lecture aimed at increasing students’ study activity in solving an issue or dilemma
Muammoli ta’lim Problem education	Talabalarda ijodiy izlanish, kichik tadqiqotlarni amalga oshirish, muayyan farazlarni ilgari surish, natijalarni asoslash, ma’lum xulosalarga kelish kabi ko‘nikma va malakalarni shakllantirishga yo‘naltirilgan ta’lim	Education aimed at developing students’ competence and skills in carrying out creative researches, promoting certain theories, reasoning the results, coming to some conclusions

1^ O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi «O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Harakatlar Strategiyasi to‘g‘risida»gi PF-4947-sonli Farmoni. – O‘zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to‘plami, 2017 y., 6-son, 70-modda.

2^Muxammedov O‘.X., Usmonboeva M.H., Rustamov S.S.Ta’limni tashkil etishda zamonaviy interfaol metodlar. IIV Akademiyasi professor-o‘qituvchilari tomonidan o‘quv mashg‘ulotlarini o‘tkazishda foydalanishlari uchun o‘quv-uslubiy tavsiyalar.Toshkent: O‘zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2016.22-b.

3^ Ишмуҳамедов Р, Юлдашев.М. Таълим ва тарбияда инновацион педагогик технологиялар Т., 2013.180-б.