O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti fakulteti: “Texnologik ta’lim” Ta’lim

1-rasm Yuritma

1-eletrodvigatel 2-mufta

3-etakchi yuldizcha 4-zanjir

5-etaklovchi yulduzcha

Masalani yechish:

1. 
   Etaklovchi yulduzchaning tishlar soni
   

^{z1  29  2u  29  25 19} ;

2. 
   Etaklanuvchi yulduzchaning tishlar soni
   

z₂  z₁ u  195  95 _;

3. 
   Uzatish sonining haqiqiy qiymati
   

u  ^z2

z₁

 ⁹⁵  5 _;

19

4. 
   Uzatma zanjirining qadami
   

T  K	 2,8  ^3	57,310^3 1,875	 2,8^3	107440
 		15 19		285

t  2,8  ^{3 1 E}  2,8³ 376,98  2,8  7,24  20,3 mm

p  z₁
bu yerda: T₁-etaklovchi yulduzchaning burovchi momenti va u quyidagicha aniqlanadi:

1
Т  9550  ^Р1

n₁

 9550  ^4,5

750

_ 4297,5 _{ 57,3}

750

Nm;

K_E-zanjirli uzatmani montaj qilish va ishlatish sharoitlarini hisobga oluvchi koeffitsient;

К_E  k₁  k₂  k₃  k₄  k₅  k₆

 1,0 1,0 1,0 1,25 1,5 1,0  1,875

Bunda: k₁-yuklanishning o’zgarishini hisobga oluvchi koeffitsient:

yuklanish o’zgarmas bo’lganda -

k₁  3,0 .

k₁  1,0

yuklanish o’zgaruvchan bo’lganda -

k₂ -o’qlararo masofani tahsirini hisobga oluvchi koeffitsient:

а_t  30  60

bo’lganda

k₂  1,0 ; а_t

• 
  60 bo’lganda esa
  

k₂  0,8 .

^а_t ^ o’qlararo masofaning qadamlarda ifodalangan qiymati;

k₃ -uzatmaning gorizontga nisbatan og’ishini hisobga oluvchi koeffitsient

( a ⊲ 60⁰

bo’lgan

k₃  1,0 ; uzatma vertikal holatda joylashgan bo’lsa,

k₃  1,3);

k₄ -uzatma tarmoqlarini taranglash usulini hisobga oluvchi koeffitsient: agar

uzatma tarmoqlari avtomatik ravishda taranglatib turilsa k₄  1,5 ;

k₅ -uzatma zanjirining oylanishini hisobga oluvchi koeffitsient; moy uzluksiz

bo’lsa,

k₅  1,5 ;

k₅  0,8....1,0 ; tomchilab moylansa

k₅  1,2 ; vaqti-vaqti bilan moylansa

k₆ -uzatmaning ishlash vaqtini hisobga oluvchi koeffitsient; uzatma bir smena

ishlasa

k₆  1,0 , uch smena ishlasa

k₆  1,5 .

Uzatma zanjirining tezligini taxminan V  4 m / s

qiymatini tanlaymiz, yahni р  17МPа ;

qilib olib, bosimning joiz

2-rasm. Zanjirli uzatma 1-zanjir, 2-etakchi va yetaklanuvchi yulduzchalar

3-rasm. Vtulka rolikli zanjir

Zanjirning turi	t, mm	^VI^, engkamida	d, mm	^d1^,mm	h	b	^b1	A	^/UZ^, kN	1 mm zanjir massasi, kg/m
					Eng katta qiymati
PR	8,00	3,0	2,31	5,00	7,5	12	7	-	4,6	0,20
PR	9,525	5,72	3,28	6,35	8,5	17	10	-	9,1	0,45
PR	12,7	7,75	4,45	8,51	11,8	21	11	13,92	18,2	0,75
2PR						35			31,8	1,4
PR	15,875	9,65	5,08	10,16	14,8	24	13	-	22,7	1,0
2PR						41		16,59	45,4	1,9
PR	19,05	12,7	5,96	11,91	18,2	33	18	-	31,8	1,9
2PR						54		25,5	72,0	3,5
PR	25,4	15,88	7,95	15,88	24,2	39	22	-	60	2,6

2PR						68		29,29	113,4	5,0
PR 2PR	31,75	19,05	9,55	19,05	30,2	46 82	24	- 35,76	88,5 177	3,8 7,3
PR 2PR	38,1	25,4	11,12	22,23	36,2	58 104	30	- 45,44	127 25,4	5,5 11,0

Izoh: 1. PR-rolikli zanjirning normal seriyasi, 2PR-ikki qatorli rolikli zanjirlar. 2.

^{Zanjirning o’lchamlari t, V}I^{, d, d}1^{, h, b, b}1^{, A lar rasmda ko’rsatilgan.}

5. 
   Uzatma zanjirining tezligi
   

_{ } z₁  n₁  t _ 19  750 19,05 _ 271462,5 _{ 4,52 m/s}

60 10³

60 10³

60000

6. 
   Uzatma zanjirining sharnirlaridagi bosimning haqiqiy qiymati
   

  ³  ^{T  K}

_{  3 } 57,310³ 1,875 _

107437,5 _ 2358253,1 _

Р 2,8 ^{1 E}

2,8

21,95

16,72 _MP

1
z  t ³

19  19,05³

a;

19  7421

140999

Demak,

p 16,72  p 24,2 МPа

7. 
   Uzatmaning geometrik o’lchamlari;
   

1. 
   O’qlararo masofa:
   

^{a  40t  4019,05  762 0,7624} m

2. 
   Zanjirdagi bo’g’inlar soni
   

L_t  2  a

_2


0,5z_um  _а


;

t

_{bu yerda:} Z_um  Z₁  Z₂  19  95  114

_{ } ^z₂  z₁ ^ _ 95 19 _ 76 _{ 12,10}

2  2  3,14 6,28

12,10²
146,41

L_t  2  40  0,5 114  ₄₀

 80  57 

40

 137  3,66  140

v) Zanjir uzunligi;

L  L_t  t  140 19,05  2667
mm;

8. 
   Zanjir bo’g’inlarining yulduzcha tishlariga urilish chastotasi
   

_{W } 4  z₁  n_{1 } 508 _;

4 19  750
57000

60  L_t

t

508 _ 508 _{ 26,6 c1}

^{W } 60 140



8400

 6,7^{1 -1} _;

t 19,05

726,6

9. 
   Uzatma zanjiri uchun mustahkamlik bo’yicha xavfsizlik koeffitsienti;
   

_{S } ^Fuz

F_t  К₁  F_М

• 
  F_f
  

^Fuz -zanjirni uzuvchi kuch bo’lib uning qiymatini 1 – jadvaldan qabul qilamiz.

^{Fuz  31,8 kN} ;

^Fuz

– aylanma kuch; ^Ft

ni qiymatini quyidagicha aniqlaymiz;

t
_{F } 2 T_{5 }

^d 1

2 57,310³

115,27

_ 114600

115,27

 994,187 N;

d_b1 - yetaklovchi yulduzcha diametrini aniqlaymiz;

_{d } ^z₅ ^{ t} _ 19 19,05 _ 361,95 _{ 115,27 mm;}

b1 _

3,14

3,14

K₁ -yuklanishning o’zgarishini hisobga oluvchi koeffitsient; K₁  1,0;

F_M – markazdan qochma kuch;

M
F  m  ²  5,9  4,5²  119,4;
m – 1 m zanjirning massasi, 1 – jadvaldan olinadi;
F_f – zanjir salqiligi tufayli hosil bo’luvchi kuch; N

F_f  g  K  m  a_t

 9,811,01,9 0,762  14,2 N;

K  1,0 bo’lib, bu qiymat uzatma vertikal joylashgan bo’lsa, gorizontal

holda joylashgan bo’lsa

S 

K  6,0 .

31,8 10³
_ 31800
 30,375

994,187 1,0  38,48  14,2

1046,887

2 – jadvaldan xavfsizlik koeffitsienti [S] ning qiymatini tanlaymiz.

2 – jadval

t, mm	n1, min^-1
	50	100	200	300	400	500	600	800	1000
12,7	7,1	7,3	7,6	7,9	8,2	8,5	8,8	9,9	10,0
15,875	7,2	7,4	7,8	8,2	8,6	8,9	9,3	10,1	10,8
19,05	7,2	7,6	8,0	8,4	8,9	9,4	9,7	10,8	11,7
25,4	7,3	7,8	8,3	8,9	9,5	10,2	10,8	12,0	13,8
31,75	7,4	7,8	8,6	9,4	10,2	11,0	11,8	13,4	-
38,2	7,5	8,0	8,9	9,8	10,8	11,8	12,7	-	-
44,45	7,6	8,1	9,2	10,3	11,4	12,5	-	-	-
50,8	7,6	8,3	9,5	10,8	12,0	-	-	-	-

[S] = 10,8 S > [S] ya’ni shart bajarildi.

Topshiriq uchun variantlar

Katta- liklar	variantlar
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15
^R1^, kVt	4	4,5	4	4,5	4,5	4	5	5	4,5	4	4	4,5	4,5	5	5
^n1^,min^-1	720	720	720	720	720	720	720	720	720	720	970	970	970	970	970
u	4	5	4	6	6	4	5	5	4	5	6	4	5	4	5

Katta - liklar	variantlar
	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30
^R1^, kVt	5,6	3,9	5,3	5,65	6,1	6,2	5,1	5,2	5,3	5,4	5,5	5,7	5,8	5,9	5
^n1^,min^-1	970	970	970	970	970	1440	144 0	1440	1440	1440	144 0	1440	1440	1440	440
u	3,5	4	5	3	6	5	2	4	3	6	2	3	3,5	4	5