O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti zoologiya va anatomiya kafedrasi

Zoologiyaning  tadqiqot  metodlari.  Kuzatish,  solishtirish,  eksperiment,  matematik 
statistika  barcha  zoologiya  fanlari  uchun  umumiy  metodlar  hisoblanadi.  Kuzatish  metodi  orqali 
hayvonlarning    o‘sishi,  rivojlanishi,  ko‘payishi,  tashqi  muhit    bilan  va  o‘zaro  munosabatlari  o‘ 
rganiladi.  Bu  metod  yordamida  hayvonlarning    oziqlanishi,  rivojlanishi,  bolalashi,  nasli 
                                                           
1
 Hikmen. Roberts Keen.  Larson I‘Anson.   Eisanbaur  Integratet Principles of  ZOOLOGY  25-32  betlar mazmun 
mohiyatidan  foydalanildi. 

---

to‘g‘risida    g‘amxo‘rligi,  yil  yoki  sutka  davomida    ular  hayotida    roy  beradigan  o‘zgarishlarni 
tushunib olish mumkin. 
Solishtirish metodi bitta tur individlari, har xil turlar  yoki sistematik guruhlarga mansub 
turlarning  tuzilishi,  ko‘payishi,  rivojlanishi,  hayot  kechirishi  va  boshqa  xususiyatlarini 
taqqoslashdan iborat. Bu metod hayvonlarning yashash muhitiga moslanishi, o‘zaro qarindoshlik 
munosabatlari va boshqa  xususiyatlarini o‘rganadi. 
Eksperiment,ya′ni  tajriba  metodi  sun‘iy  vaziyat  yaratish  orqali  hayvonlar  uchun  xos 
bo‘lgan xususiyatlarni chuqurroq  ochib berishdan iborat. Eksperiment  ikki xil – sifat va o‘lchov 
eksperimentidan  iborat.  Sifat  eksperiment  nazariy  ko‘rsatilgan  biror  voqe′likni  hayvonlar 
hayotida sodir bo‘lishi  yoki  bo‘lmasligini aniqlash maqsadida o‘tkaziladi. O‘lchov eksperiment 
esa hayvonlar uchun xos bo‘lgan birorta belgi  yoki xususiyatni miqdoriy jihatdan tavsif etishdan 
iborat.  
Matematik    statistika  metodidan  eksperiment,  solishtirish  yoki  kuzatish  natijalarini 
umumlashtirish  va tahlil qilishda foydalaniladi.