O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti filologiya fakulteti

2.4. Tragediyada so`zlarning  funksional-semantik xususiyatlari 

“Hamlet” tragediyasida ma`nodosh va zid ma`noli so`zlar keng qo`llanadi. Har 

birining o`ziga yarasha vazifasi bor. Dastavval ma`nodosh so`zlarning qo`llanishini 

kuzatsak. 

---

48 

 

Ma`nodosh so`zlarning qo`llanishi tasvirlanayotgan voqelikka munosabatni 

yanada bo`rttirib tasvirlash imkonini bergan. Asarda ko`proq salbiy ma`noga ega 

sinonim so`zlar ketma-ket qo`llangan va gradatsiyani hosil qilgan. Masalan: 

Arvoh: 

Ha, o`sha fosiq, riyokor banda, 

Makr bilan xushomadga qobil sharmanda. 

(Shundoq iflos oqibatiga yetaklar ekan,  

La`nat bo`lsin unday tug`ma qobiliyatga). 

Xullas, turfa nayrang bilan, xushomad bilan, 

Malikani xiyonatga boshladi bezbet. 

Qanday og`ir bir razolat ro`y berdi, Hamlet! 

Mendan necha karra tuban, past va noloyiq, 

Bir murtadning quchog`iga kirdi. 

Qancha amal ko`rsatmasin faxshu razolat, 

Qilt etmasdan turganidek fazlu fazolat…(241-bet) 

Yuqoridagi parchadagi sinonim so`zlar xiyonatkor qirolga nisbatan marhum 

qirol arvohining o`ta kuchli nafratini keskin ifodalashga xizmat qilyapti. 

    Sinonim so`zlarni ketma-ket keltirish orqali ijobiy munosabatni ham ta`sirli 

ifodalash mumkin. Masalan: 

Hamlet:  

Bo`lganda ham qanday o`sha arvoh haqida  

So`zim shuki, u chindan ham aziz, mo`tabar… (245-bet) 

---

49 

 

Ofeliyaning Hamlet haqida aytgan so`zlarida ham sinonim so`zlar orqali 

Hamletga nisbatan ijobiy munosabat bildiriladi: 

Halok bo`lmish qanday asl, noyob bir aql, 

A`yon edi, askar edi, olim edi ul, 

Ko`zga, so`zga va shamshirga sohib edi ul.