O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Fuqaroviy  befarqlik  —  bir  joyda  va  bir  paytda  turgan  individlarning 
bir-birlarining  borligini  shunchaki  anglashi,  lekin  do‗stlik  ham,  dushmanlik 
ham namoyish qilmasligi jarayonlari. 
Fuqarolik  huquqlari  —  muayyan  davlatning  barcha  fuqarolari  ega 
bo‗lgan yuridik huquqlar. 
Fuqarolik  jamiyati  —  mazkur  mamlakatning  har  bir  fuqarosiga 
iqtisodiy va siyosiy turmushini o‗z ixtiyori asosida qurishga to‗la erkinlikni 
kafolatlovchi  ma‘lum  ijtimoiy  tizim.  F.j.da  davlat  faoliyati  yuzasidan 
fuqarolarning  to‗la  nazorati  o‗tkaziladi,  davlatning  ko‗pgina  vazifalari 
mahalliy  joylarda  fuqarolarning  o‗zini-o‗zi  boshqarish  organlariga,  jamoat 
birlashmalariga,  nodavlat  tashkilotlariga  o‗tadi.  Davlat  hokimiyati  va 
boshqaruv  organlari  esa  umummilliy  manfaatlarga  daxldor  eng  muhim 
vazifalar:  mudofaa,  davlat  xavfsizligi,  tashqi  siyosat,  pul-moliya  va  soliq 
tizimini shakllantirish, qonunchilikni rivojlantirish kabilarni amalga oshiradi. 
F.j. to‗g‗risida ko‗pgina faylasuflar, politologlar, huquqshunoslar qiziqqanlar. 
Aristotelning  ―Siyosat‖  asarida  F.j.  muammosiga  e‘tibor  berilib,  unda 
―Polis‖ga  insoniyat  jamiyatining  baxtli  hayotini  ta‘minlashning  eng  oliy 
shakli  sifatida  qaraladi.  Asarda  davlat  tuzumlari  haqida  fikr  yuritilib,  bu 
xususdagi Platon loyihasi tahlil etiladi, jamiyatni boshqarishda qonunlarning 
to‗g‗ri  va  adolatli  bo‗lishi,  davlat  farovonligi  hamda  umum  manfaatiga 
xizmat qilishi ta‘kidlanadi. o‗z davrida Forobiy ham ―Fozil odamlar shahri‖ 
asarida  F.j.  sharoitida  boshqaruvning  jamiyatchilik  asoslari  to‗g‗risida 
dastlabki  g‗oyalarni  ilgari  suradi.  F.j.  muammosiga  oid  bo‗lgan  davlat  va 
jamiyat  to‗g‗risidagi  qarashlar  I.Kant,  Gegel,  Russo,  Temur,  Ulug‗bek, 
Bobur,  Navoiy  va  b.  Sharq  va  Yevropa  mutafakkirlari  tomonidan  davom 
ettirilgan. ―Davlat, — deb ta‘kidlaydi I.Kant, — alohida shaxslardan iborat, 
ularning  birligini,  garchi  u  shunchaki  umumiylikdan  iborat  bo‗lsada,  uni 
fuqarolar  jamiyati  deb  tushunadilar‖  Gegelning  huquq  fal.sida  ham  F.j.ga 
doir  qarashlar  ilgari  surilgan.  Hozirgi  kunda  o‗zbekistonda  F.j.  qurish 
bo‗yicha katta ishlar amalga oshirilmoqda. ―Biz fuqarolik jamiyatini qurishga 
intilmoqdamiz,  -  deydi  Prezident  I.A.  Karimov,  -  buning  ma‘nosi  shuki, 
davlatchiligimiz  rivojlana  borgan  sari  boshqaruvning  turli  xil  vazifalarini 
bevosita  xalqqa  topshirish,  ya‘ni  o‗zini-o‗zi  boshqarish  organlarini  yanada 
rivojlantirish  demakdir‖  (I.A.  Karimov.  O‗zbekistonning  siyosiy-ijtimoiy  va 
iqtisodiy  istiqbolining  asosiy  tamoyillari.  T.,  1995,  14-bet).  F.j.  qurilishida 
qonun  ustuvorligi,  ijtimoiy  adolat,  dunyoviy  ne‘matlar  orasida  eng  ulug‗i  – 
inson degan g‗oya asosida ―fuqaro – jamiyat va davlatning‖ oqilona huquqiy 
yechimi  topiladi.  F.j.ni  qurish  vazifalari  jamiyatda  siyosiy,  millatlararo 
ijtimoiy  va  moddiy  tenglikni  ta‘minlovchi  samarali  tizimga  asoslangan 
qonunlarga tayangan holda amalga oshiriladi.  

---

 
56