O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti


MOR  (More)  Tomas  (1478  7  fevral  —  1535  7  iyul)



Download 1,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet174/293
Sana24.08.2021
Hajmi1,63 Mb.
#155158
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   293
Bog'liq
sotsiologiya fanidan izohli lugat

MOR  (More)  Tomas  (1478  7  fevral  —  1535  7  iyul)  –  ingliz 
gumanisti,  davlat  arbobi  va  yozuvchisi,  xayoliy  (utopizm)  fal.si  vakillaridan 
biri.  1478  y.ning  7  fevralida  Londonda  sud  amaldori  oilasida  tug‗ildi.  M. 
dunyoqarashining shakllanishi va ijodiy faoliyati Angliyada yangi dvoryanlar 
tabaqasi  –  jentrilarning  tarix  sahnasiga  kelishi,  davlat  absolyutizmining 
o‗rnatilishi davriga to‗g‗ri keldi. M. 1492-1494 y.larda Oksford un-tida tahsil 
oldi.  Oksforddan  so‗ng  M.ning  dunyoqarashiga  Erazm  Rotterdamskiy  ham 
katta  ta‘sir  ko‗rsatdi.  Bibliya  matnlarini  chuqur  o‗rgangan  M.  o‗z 
mulohazalarini 1516 y.da ―Davlatning eng yaxshi tuzumi to‗g‗risida va yangi 
Utopiya oroli haqida bag‗oyat foydali, ham maroqli, ham oltin kitob‖ nomli 
asarida  bayon  etadi.  Kitob  ikki  qismdan  iborat.  Uning  hajman  kattaroq 
bo‗lgan va dastlab yozilgan ikkinchi qismida xayoliy (utopik) turmush tarzi 
xususida  hikoya  qilinsa,  keyinroq  bitilgan  qismida  Angliya  hayoti  tanqidiy 
ko‗z b-n yoritildi. Kitob muallifning mavjud ijtimoiy va ma‘naviy voqelikka 
naqadar salbiy munosabatda bo‗lganini namoyon etadi. 
Asarning o‗sha davrda katta obro‗ga ega bo‗lgan Erazm Rotterdamskiy 
tomonidan  nashr  etilishi,  muallif  mulohazalarining  sayohatchi  Rafail 
Gotlodey  tilidan  ifodalanishi  M.ga  muvaffaqiyat  keltirdi.  M.  1525  y.da 
Lankaster  gersogligining  kansleri  lavozimiga  tayinlandi.  Ushbu  lavozimda 
ishlab yurgan kezlari u Angliya qiroli Genrix VIII e‘tiborini qozondi va 1529 
y.da  eng  yuqori  davlat  lavozimi  –  Angliya  lord-kansleri  kursisini  egalladi. 
Lekin  1532  y.da  uning  taqdirini  tubdan  o‗zgartirgan  voqealar  sodir  bo‗la 
boshlaydi.  o‗sha  y.i  katolik  cherkovining  mislsiz  boyliklari  va  obro‗-
e‘tiborini  egallashni  niyat  qilgan  Angliya  qiroli  Genrix  VIII  cherkov 
islohotlarini  boshlab  yubordi.  Xristian-katolik  dunyosining  ma‘naviy 
yaxlitligi timsoli bo‗lgan M. lyuternlik islohotlarga keskin qarshi chiqdi. o‗z 
axloqiy tamoyillaridan va e‘tiqodidan voz kecha olmagan mutafakkirni 1532 
y.da lord-kansler lavozimidan chetlashtiradilar. qirol Genrix VIII uni xiyonat 
qilganlikda ayblaydi va 1534 y.da Tauerdagi kamoqxonaga zindonband etadi. 
Bir y. o‗tgach, M.ning boshi tanasidan judo qilindi. Oradan uch a. o‗tganidan 
keyin 1886 y.da nohaq zulm ko‗rgan mutafakkir katolik cherkovi tomonidan 
avliyolar  safiga  kiritildi  va  1935  y.da  bu  hol  qonuniylashtirildi.  M.ning 
ijodiyoti gumanistik axloqiy idealning, inson qadr-qimmati va uning erkinligi 
haqidagi ta‘limotning yorqin ifodasi edi. Uning fojeali o‗limi Florensiyadagi 
Platon akademiyasi tomonidan e‘lon qilingan oltin a. haqidagi orzu-umidlar 
barbod etilganidan, Erazm Rotterdamskiyning ―xristiancha gumanizim‖ining 


 
124 
chilparchin bo‗lganidan dalolat beradi. 
Motiv  (lot.  moteo  –  harakatlantiraman,  fransuz.  motiv  –  undovchi 
sabab)  shaxsni  aqliy,  amaliy  harakatga  va  xulq-atvorni  amalga  oshirishga 
undovchi,  muayyan  ehtiyojlarni  qondirish  b-n  uzviy  bog‗liq  mayl  yoki 
sababiyat.  M.larning  asosiy  funksiyasi  insonni  harakatga  undovchi  sabablar 
ichki  turtkilar  vazifasidan  iborat.  Odamni  faoliyatga  undovchi  asosiy  sabab 
uning  ehtiyojlaridir.  Binobarin,  xatti-harakatga  va  faoliyatga  undovchi 
shaxsning  anglashilgan  xususiyati  hisoblanuvchi,  ehtiyojni  aks  ettirishning 
yuksak  shakli  sifatida  paydo  bo‗luvchi  ichki  turtki  motiv.  Xatti-harakat  va 
faoliyat  M.larining  majmuasi  motivatsiya  dey.adi.  M.lar  ehtiyoj  negizida 
vujudga  keladi,  rivojlanadi  va  shakllanadi.  M.  mazkur  negizda  o‗sib, 
barqarorlashib  borib,  ehtiyojning  mustahkamlanishiga  yordam  beradi. 
Ehtiyojlarning  barqarorlashuvi  motivatsiyaning  samarali  shakllanishini 
ta‘minlashga  xizmat  qiladi.  Odatda  inson  faoliyati  va  harakatiga  ta‘sir 
o‗tkazuvchi  jarayonda  o‗zaro  bog‗liq  ravishda  ehtiyoj  tomonidan  M.  va 
maqsad  aniqlanadi.  Harakat  faoliyatning  tarkibi  bo‗lganligi  tufayli 
faoliyatning  maqsadi  va  M.i  orqali  boshqariladi.  Lekin  ―motiv-faoliyat‖, 
―maqsad-harakat‖, ―sharoit-operatsiya‖ holatlari o‗rtasida qat‘iy aloqa hukm 
surmaydi. Ba‘zan m. tushunchasini ―ustanovka‖, ―emotsiya‖, ―maqsad‖ kabi 
atamalar b-n almashtirish hollari uchrab turadi. Goho m. turtki, qo‗zg‗ovchi, 
undovchi singari istilohlar b-n aynanlashtiriladi. M.lar ehtiyojning ifodachisi, 
harakat  va  faoliyatning  boshqaruvchisi  bo‗lganligi  sababli  ularni  shaxsning 
dinamik  xususiyati  tarkibiga  kiritish  mumkin.  Xuddi  shu  boisdan  m.lar 
shaxsning  yo‗nalganligi,  maqsadga  intilganligi  b-n  uzviy  aloqadadirlar. 
Yo‗nalganlik  m.ga  nisbatan  kengroq  ko‗lamga  ega  bo‗lgan  tushuncha 
hisoblanadi va o‗z navbatida m.ning shakllanishiga yordam beradi.  

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   170   171   172   173   174   175   176   177   ...   293




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish