O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakul‘teti

Panelli  tadqiqot  (ing.  ruyxat)  —  qayta  (ikkilamchi)  sotsiologik 
tadqiqot ko‗rinishi bo‗lib, bir xil ijtimoiy ob‘ektni bir xil dastur va metodika 
bo‗yicha  ma‘lum  bir  vaqt  intervalida  o‗rganishni  nazarda  tutadi.  Panelli 
tadqiqotning  bosh  maqsadi  ijtimoiy  jarayon  yoki  hodisaning  rivojlanishi  va 
dinamikasi  tendensiyasini  muayyan  vaqt  oralig‗ida  tadqiq  etish.  Uning 
longityud  tadqiqotlaridan  farqi  shundaki,  keyingisida  ob‘ekt  o‗zgarishi  vaqt 
funksiyasi  sifatida  qaraladi.  Panelli  tadqiqotlarda  esa  ob‘ekt  o‗zgarishi 
nazarda tutilgani holda, ular tashqi sharoitlar natijasi sifatida qaraladi.  
Paradigma  (gr.  na‘muna)  —  ilmiy  tafakkur  uslubi.  Ayni  vaqtda  tan 
olingan  va  muayyan  ilmiy  tadqiqot  (bilim)ni  belgilovchi  omillar  birligi. 
Pozitivist  G.Berman  tomonidan  kiritilgan  va  amerikalik  fizik  T.Kun 
tomonidan  tabiiy  fanlar  uchun  keng  asoslangan  tushuncha.  Ilmda  muayyan 
davrda  qabul  qilingan  e‘tiqodlar,  qadriyatlar,  texnik  vositalar  birligini 
anglatadi va ilmiy an‘analar saqlanishini ta‘minlandi. Paradigma nazariyadan 
kengroq tushuncha, uning almashinuvi fandagi inqilobni anglatadi. Siyosatni 
tushuntirishdagi  asosiy  paradigmalar:  1)  Teologik  -  siyosat  va  hokimiyatni 
ilohiy  talqini.  2)  Tabiiy  –  a)  siyosat  tashqi  tabiiy  muhit  ta‘siri  orqali 
ta‘riflanadi - geografik paradigma; b) siyosat jonli tabiat xususiyatlari orqali 
ta‘riflanadi  -  biologik  paradigma.  v)  siyosat  inson  xususiyatlaridan  keltirib 
chiqariladi  -  psixologik  paradigma.  3)  Ijtimoiy  -  siyosat  ijtimoiy  hayotning 
boshqa  sohalari  orqali  talqin  qilinadi.  4)  Oqilona-tanqidiy  -  siyosat  uning 
omillari, masalan, konflikt-konsensus orqali ta‘riflanadi.