O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti texnik ijodkorlik va dizayn fanidan ma’ruzalar matni bilim soxasi: 100000-Ta’lim Ta’lim soxasi: 140000-O’qituvchilar tayyorlash va

Xususiy xarakterdagi ijodiy topshiriqlar (masalan, ob`ekt) o`lchamlarini

orttirish yoki kamaytirish, buyumning detallari, uzeli yoki tarkibiy qismini

pishiqrog`i bilan almashtirish orqali buyumni o`zgartirish (yaxshilash), tayyor

ob`ektni tashqi qiyofasini yaxshilash va x.k. O`quvchilarni tayyorlamayotgan

texnik ob`ektni g`oyasi va konstruktiv ishlashi asoslash bilan boglik ijodiy

jarayonga jalb etishda yordam beradi. Bunday topshiriqlar ob`ektni tayyorlash

bosqichida ham berilishi mumkin.

Xayoliy eksperiment - yuqori sinf o`quvchilarida tadqiqotchilik

qobiliyatini shakillantirishning eng samarali metodlaridan biri. Amalda xayoliy

eksperiment ikki turi qo`llanadi: birinchisi real eskperiment o`tkazish uchun

amalga oshiriladigan tayyorgarlik ishining bir qismi, ikkinchisi xayotda amalga

oshirib bo`lmaydigan, ideallashgan eksperimentni tashkil qilish va o`tkazishdan

iboratdir. Xayoliy eksperimentning birinchi turi ma`lum darajada masalalarni real

tiklamay hal qilishning turli yo`llarini fikran izlashdan iborat bulib, alohida

---

9

ahamiyatga ega. Xayoliy eksperiment jiddiy tasavvurni va evristik tafakkurni

o`stirish uchun ham muhimdir. O`quvchi fazoviy obrazlar bilan ishlaydi, u yoki bu

ob`ektni fikran turli xolatda qo`yib ko`riladi. Xuddi oddiy tajribadagi singari

mazkur predment yoki hodisaning eng muhim yoki biror qiziqarli xususiyatlarni

namoyon bo`ladigan vaziyatlarini tanlaydi. Xayoliy eksperementdan tegishli

sharoitlarda qurilmalarning turli xil sxemalari ishini analiz qilishda, buzilgandik

sabablarini aniqlash, ularni bartaraf qilish usullarini topish va shu kabilarda

muvoffaqiyatli foydalaniladi.