O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

(K/L).
im
 
ni bir birlik AQSH eksportini ishlab chiqarish uchun 
zarur bo’lgan kapital va mehnat nisbati - 
(K/L)
x
 
bilan solishtirildi. “Leont’ev 
statistikasi” (
Leontief statistic
) nomini olgan ushbu nisbatga muvofiq 1 tengsizlik 
bajarilsa har qanday mamlakat kapital serob, 2 tengsizlik bajarilganda esa mehnat 
serob mamlakat sanalishi mumkin.
(K/L)
im
/ (K/L)
x
< 1
(1) 
 
(K/L)
im
/ (K/L)
x
> 1 
(2) 
Leont’ev, Xeksher-Olin nazariyasiga muvofiq, eksport tovarlar import o’rnini 
bosuvchi tovarlarga (deyarli AQSH importi) nisbatan har bir ishchi kuchi hisobiga 
ko’proq kapital talab qilishini kutgan edi. Natija buning qarama-qarshisi bo’lib 
chiqdi: AQSH importining kapital sig’imliligi uning eksporti kapital sig’imliligidan 
30 foizga ko’p chiqdi, bu esa AQSH kapital serob bo’lgan mamlakat emas, balki 
mehnat serob mamlakat ekanligidan dalolat berardi, ushbu holat mavjud 
tasavvurlarga umuman mos kelmas edi.
 
Leont’ev paradoksi (Leontief paradox) — bu Xeksher-Olinning ishlab 
chiqarish omillari nisbati nazariyasining amalda bajarilmasligi – mehnat serob 
mamlakatlarning kapital sig’imli, kapital serob mamlakatlarning mehnat sig’imli 
tovarlarni eksport qilishidir.
 
O’sha paytda yetakchi bo’lgan yondashuvning inkor etilishi uning 
tushuntirilishini talab qilardi. Munozaralar Xeksher-Olin nazariyasi to’g’ri, 

---

Leont’ev tomonidan olingan natijalar noto’g’ri ekanligini isbotlashga harakatlar 
doirasida bo’ldi. Leont’ev paradoksiga qarshi keltirilgan ba’zi dalillar quyidagilar:
Ishchi kuchini malakali va malakasiz ishchi kuchi guruhlariga ajratish kerak 
hamda eksport tovarlarga sarflangan xarajatlarni har ikki guruh uchun alohida 
hisoblash kerak.
AQSH qazib olinishida katta miqdorda kapital xarajatlarini talab qiluvchi 
xomashyoni katta hajmda import qiladi. SHuning uchun AQSHning eksport 
tovarlari katta hajmdagi kapital sig’imli xomashyoni talab qiladi, bu esa eksportni 
kapital sig’imliga aylantiradi.
Leont’ev testi AQSHda mavjud bo’lgan import tariflarini inobatga olmagan, bu 
tariflar AQSH sanoatining mehnat sig’imli tarmoqlarini xorijiy raqobatdan 
himoyalash uchun joriy qilingan, natijada mehnat sig’imli tovarlar importiga to’siq 
qo’yilgan.
Amerikaliklarning did va xohishlari an’anaviy ravishda kapital sig’imli 
texnologik mahsulotlarga qaratilgan bo’lib, AQSH kapital bilan yaxshi 
ta’minlangan bo’lishiga qaramasdan bu tovarlarni ular xorijdan sotib olishadi.
Ishlab chiqarish omillari reversi: bir tovar mehnat serob mamlakatda mehnat 
sig’imli, kapital serob mamlakatda kapital sig’imli bo’lishi mumkin. Masalan, 
kapital serob sanalgan AQSHda yetishtirilgan gurunch yuqori texnologiya 
vositasida ishlab chiqarilgani bois kapital sig’imli hisoblansa, V’etnamda 
yetishtirilgan gurunch mehnat sig’imlidir, chunki u asosan qo’l mehnati yordamida 
tayyorlanadi.