O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti q. B. Umarov, M. O. Qosimova

 
Buyumdan ekrangacha bo`lgan masofa 
l
bo`lgan tasvirlar hosil qilishda 
linzaning har ikki xolatining orasidagi masofani 
m
bilan belgilanadi. 
2-rasmga asosan 
f
d
l


(3) 
d
f
m


(4) 
(3) va (4) tenglamalarni birgalikda yechib d va f kattaliklarni topamiz.
2
,
2
m
l
f
m
l
d




(5) 
formuladagi d va f kattaliklarni (2) ga qo`yib F ga nisbatan yechamiz: 
l
m
l
F
4
2
2


(6) 
(6)
formula yordamida bosh fokus oralig`i F ni aniqlanadi. 

---

45 
Ishni bajarish tartibi 
1.
Yoritgich bilan ekran orasiga linza joylashtirib, uni surib ekranda buyumning 
yaqqol tasviri masalan, kattalashgan tasvir hosil qilinadi. 
2. Linzaning vaziyatini chizg`ich yordamida o`lchab yozib olinadi. 
3. Linzani surib buyumning ikkinchi tasviri, lekin aslida kichik tasviri hosil 
qilinadi va linzaning vaziyati o`lchanadi. 
4. Ekran bilan buyum orasidagi masofani, shuningdek siljishning o`tracha qiymati 
m
ni o`lchab, (6) formuladan linzani fokus masofasini topiladi. 
5. Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi. 
2-rasm. 
 
3-mashq. BOTIQ LINZANING FOKUS MASOFASINI ANIQLASH. 
 
Fokus oralig`ini linza bilan buyum, linza bilan tasvir orasidagi masofalarga 
qarab aniqlash.

---

46 
Agar A yorug`lik manbaidan chiqayotgan nurlar yo`nalishiga V Yig`uvchi 
linza qo`yilsa, nurlar linzadan o`tib, biror D nuqtada to`planadi va yorug`lik 
manbaining tasvirini hosil qiladi