O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti biotexnologiya kafedrasi Dorivor o’simliklarni standartlash metrologiya va sertifikatlash

2-§. Ish asboblariga qo‘yiladigan xavfsizlik talablari
196. Asboblarni ishlatishda quyidagilarga rioya qilish lozim:
asboblar bilan ishlovchilar soz, to‘g‘ri, o‘tkirlangan va ishlab chiqarishning tegishli sharoitlariga mos bo‘lishi;
asboblarni o‘z maqsadi bo‘yicha ishlatish;
asboblarning to‘g‘ri saqlanishi va sinchkovlik bilan ko‘rikdan o‘tkazilishini ta’minlash va nosoz asboblarni esa ta’mirga olib qo‘yish.
197. Asboblarni ishlash uchun yasash, ta’mirlash va tayyorlash asosan markazlashtirilgan tartibda amalga oshirilishi kerak.
198. Ish jarayonida soz asbobdan foydalanish zarur.
199. Ish boshlanishdan oldin asboblar tekshirilib olinishi kerak.
200. Ishlashda nam yoki moy bo‘lgan asboblarni ishlatmaslik kerak.
201. Asboblarni tozalash va saqlash uchun zarur quti yoki shkaflar bo‘lishi kerak. Asboblarning tushib ketishini oldini olish uchun shkafda katakchalar, ushlab turuvchi tokchalar va boshqa moslamalar o‘rnatilgan bo‘lishi lozim.
202. Asboblarni olib yurish uchun maxsus g‘iloflar, sumka yoki qutilardan foydalanish kerak.
3-§. Elektr asboblariga qo‘yiladigan xavfsizlik talablari
203. Elektr asbobining kuchlanishi yuqori xavf bo‘lmagan xonalarda 220 V dan, yuqori xavf bo‘lgan xonalar va xonalardan tashqarida esa 42 V dan yuqori bo‘lmasligi kerak.
204. Elektr asboblarni va ko‘chma elektr chiroqlarni ulash uchun mo‘ljallangan shtepselli bog‘lagichlar (rozetka, vilka), tok olib yuruvchilar va qo‘shimcha yerga ulanish kontaktiga tegib ketmasligi kerak.
205. 12 va 42 V shtepselli bog‘lagichlar bo‘yalgan bo‘lishi va ular 127, 220 V li shtepselli bog‘lagichlardan bo‘yoqlash orqali ajralib turishi lozim.
206. Kabellar va o‘tkazgichlarning qobiqlari elektr asbobiga kiritilishi hamda ularni shikastlanishidan ehtiyotlab mustahkam qotirilgan bo‘lishi kerak.
207. Kuchlanishi 12 va 42 V bo‘lgan ko‘chma elektr chiroqlarini transformatorga ulash bevosita yoki shtepsel vilkalari orqali amalga oshirilishi va oxirgi holatlarda transformator qobig‘i tomonlarida 12 va 42 V uchun tegishli shtepsel rozetkasi ko‘zda tutilgan bo‘lishi kerak. Elektr asbobi va ko‘chma yoritqichlar uchun avtotransformatordan tok olish taqiqlanadi.
208. Elektr asbobi va ko‘chma elektr yoritqichlarning saqlanishi hamda sozligini nazorat qilish, maxsus vakolatli shaxs tomonidan amalga oshirilishi kerak. Elektr asbobi tartib raqamiga ega bo‘lishi va quruq joyda saqlanishi kerak.
209. Korpusda qisqa tutashuv yo‘qligi va simlarning izolatsiya holati, elektr asbobi, ko‘chma elektr yoritqichning yerga ulanish simlarida uzilishlar yo‘qligi, shuningdek, tok kamaytiruvchi transformator va o‘zgartirgichlar chastotalari oyiga kamida 1-marta megometr yordamida III guruh malakasiga ega mutaxassis tomonidan tekshirilishi lozim.
210. Elektr asboblar, tok kamaytiruvchi transformatorlar, ko‘chma elektr chiroqlari va chastota o‘zgartirgichlar tashqi ko‘rinishi orqali tekshirib turilishi lozim.
211. Xodimga elektr asbobi berishidan oldin stendda yoki moslamada (masalan, normametrga o‘xshagan) yerga ulanish va o‘tkazgichida, asbob korpusida qisqa tutashuvlar yo‘qligi tekshirib berilishi lozim. Kamchiliklarga bo‘lgan elektr asbobidan foydalanmaslik kerak.
212. Elektr asbobi bilan ishlashdan oldin quyidagilar tekshirilgan bo‘lishi kerak:
elektr asbobining detallaridagi vintlar va qotiriladigan bog‘lamalari tortilganligi;
elektr asbob shpindelini qo‘l bilan aylantirib tekshirish;
shyotka va kollektorlarning holati;
elektr asbob simlarining holati, izolatsiyasining butunligi va tolalarida uzilish yo‘qligi;
erga ulanish sozligi.
213. Elektr asbobini tokka ulash uchun shlangli simdan foydalanish kerak. Rezina shlangga o‘ralgan ko‘p tolali egiluvchan (PRG turidagi) kuchlanish izolatsiyasi 500 V dan kam bo‘lmagan sim bilan qo‘llanilishi lozim.
214. Elektr asboblari yoki ko‘chma elektr chiroqlaridan foydalanilganda ularning sim yoki kabellari osib qo‘yilishi kerak. O‘tkazgich va kabellar issiq, nam va usti moyli yoki metall buyumlarda turmasligi kerak.
215. Asbobda biror bir nosozliklar aniqlanganida, elektr asbob yoki ko‘chma elektr chirog‘i bilan ishlash darhol to‘xtatilishi lozim.
216. Elektr asbobi bilan ishlaganda, tok kelmay qolgan yoki tanaffus paytlarida asbob elektr tarmog‘idan uzib qo‘yilishi lozim.
217. Elektr asbobidan foydalanuvchi xodimlarga quyidagilar taqiqlanadi:
elektr asboblarini biror bir shaxsga (hattoki, vaqtinchalikka) berib turish;
elektr asbobini (elektr simlar, shtepselli bog‘lovchilar va boshqalarni) o‘zboshimchalik bilan ochib ta’mirlash;
elektr simidan ushlab turish yoki asbobning aylanib kesadigan joyiga tegib turish.