O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti biotexnologiya kafedrasi Dorivor o’simliklarni standartlash metrologiya va sertifikatlash

Shtrixli kodlash sohasida:

• 
  turli tashuvchilar va firmaga oid o'zi yopishadigan etiketka va yorliklarda shtrixli kodlarning original-maketlarini tayyorlash;
  
• 
  original-maket va upakovkalarda shtrixli kodlar verifikatsiyasi;
  
• 
  etiketka, upakovka va tovarda shtrixli kodlar bosilishining sifatini tekshirish; • O‘zbekiston Respublikasida chiqarilgan mahsulotning shtrixli kodlarini Davlat reestriga kiritish;
  
• 
  avtomatik tarzda identifikatsiyalash va shtrixli kodlash sohasidagi masalalar bo‘yicha seminar, yig'ilishlar o'tkazish;
  
• 
  shtrixli kodlash texnologiyalarini qo'llagan holda avtomatlashtirilgan tizimlarni loyihalashtirish va joriy qilish.
  

Firmaning o’zi yopishadigan etiketka va yorliqlar va turli tashuvchilarda shtrix kodlarning original-maketlarini tayyorlashga talabnoma Davlat interaktiv xizmatlarining yagona portali va “Shtrixli kodlash va axborot texnologiyalari markazii” DK sayti orqali interaktiv shaklda berilishi mumkin.

9- mavzu
Metrologiyaning asosiy atama va tushunchalari
Metrologiya sohasida ishlatiladigan asosiy atamalar va
ta’riflar
«Metrologiya» - o‘lchashlar, ulaming birligini ta’minlash
usullari va vositalari hamda kerakli aniqhkka erishish yo‘llari
haqidagi fandir.
7
"Metrologiya" so‘zi grekcha so‘zdan olingan bo‘lib, "metron"-
o‘lchash, "logos" - ta’limot ma’nosini anglatadi, ya’ni, o‘lchash
ta’limoti demakdir.
«Kattalik» - sifat jihatidan ajratilishi va miqdor jihatidan
aniqlanishi mumkin bo‘lgan hodisalar, moddiy tizim, moddaning
xususiyatidir.
« 0 ‘lchaniladigan kattalib> - o‘lchash vazifasining asosiy
maqsadiga muvofiq o'lchanishi lozim bo‘lgan, o‘lchanadigan yoki
o‘lchangan kattalik.
«Kattalik o‘lchami» - muayyan miqdoriy obyekt, tizim, hodisa
yoki jarayongategishli bo‘lgan kattalikning miqdoriy aniqlanganligi.
«Kattalikning qiymati» - kattalik uchun qabul qilingan
birliklaming ma’lum bir soni bilan kattalikning o‘lchamini ifodalash.
«Chin qiymat» - ma’lum kattalikni sifat va miqdor jihatdan
ideal tavsiflay oladigan kattalik qiymati.
«Haqiqiy qiymat» - sinov orqali topilgan qiymat chin qiymatga
shu darajada yaqinki, berilgan masalada buning o'mida foydalanishi
mumkin.
«Ko‘rsatkicb> - berilgan kattalikni oicnashda yordamchi
sifatida qaraladigan kattalik.
«Kattaliklar tizimi» - kattaliklaming birlari mustaqil, boshqalari
esa mustaqil kattaliklaming funksiyasi deb qabul qilinadigan
prinsiplarga muvofiq tashkil etilgan kattaliklar to‘plami.
«Asosiy kattalik» - tizimga kiradigan va tizimning boshqa
kattaliklaridan mustaqil deb shartU ravishda qabul qilingan kattalik.
«Hosilaviy kattalib> - tizimga kiradigan va bu tizimning asosiy
kattaliklari orqali aniqlanadigan kattalik.
«Kattalikning o‘lchov birligi» - shartli ravishda 1 ga teng
qiymat berilgan va o‘zi bilan bir turli kattaliklami miqdor jihatdan
ifodalash uchun qo‘llaniladigan, belgilangan o'lchamli kattalik.
«Kattaliklar birliklari tizimi» - berilgan kattaliklar tizimi uchun
qabul qilingan printsiplarga muvofiq tuzilgan kattaliklaming asosiy
va hosilaviy birliklari majmui.
«Kattaliklar birliklari tizimining asosiy birligi» - asosiy
kattalikning berilgan birliklar tizimidagi birligi.
8
«Kattaiiklar birliklari tizimining hosilaviy birligi» - asosiy
birliklar yoki asosiy va aniqlangan hosilaviy birliklar bilan
bog‘lovchi tenglamaga muvofiq tashkil topgan, kattaiiklar tizimining
hosilaviy kattalik birligi.
«Kattalikning tizimdan tashqari birligi» - qabul qilingan
birliklar tizimiga kirmaydigan kattalik birligi.
«Kattalikning karrali birligi» - tizimli yoki tizimdan tashqari
birlikdan butun son marta kattabo‘lgan kattalik birligi.
«Kattalikning ulushli birligi» - tizimli yoki tizimdan tashqari
birlikdan butun son marta kichik bo‘lgan kattalik birligi.
«Xalqaro birliklar tizimi» - o‘lcho\dar va tarozilar bo‘yicha
bosh konferentsiya qabul qilgan va tavsiya etgan birliklar kogerent
tizimi.
«Metrologiya bo‘yicha milliy idora» - davlatda o‘lchashlar
birligini ta’minlash ishlari bo'yicha rahbarlikni amalga oshirish
vakolatiga ega bo‘lgan berilgan davlat boshqaruv idorasi.
« 0 ‘lchashlar birligi» - o‘lchash natijalari qonunlashtirilgan
birliklar da ifoaalanib, ulaming xatoliklari berilgan ehtimollik bilan
belgilangan chegarasidan chiqmaydigan o‘lchashlarning holati.
« 0 ‘lchov aniqligi» - haqiqiy izlanayotgan o‘lchov qiymatlarini
yaqinlikdan ta’riflashdir. Shuning uchun metrologiyaning asosiy masalasi aniq bir aniqhkda ifodalash va kerakli birlikda ta’minlashdir.
« 0 ‘lchash vositasi» - texnik vositalar bo‘lib, metrologik
xossalarini o‘lchash uchun qo‘llaniladi.
«BirUk etaloni» - o‘lchash vositasi bo‘lib, boshqa o‘lchash
vositalariga uzatish maqsadida va fizik o‘lchov birliklarini saqlash
uchun ishlatiladi.
«Davlat etaloni» - etalon, 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida
belgilangan o‘lchov birliklari uchun milliy idora tomonidan tan
olinganligi.
«Metrologik xizmat» - birlik o‘lchamida ta’minlashga yo‘naltirilgan yuridik shaxslarning va ulaming ish faoliyatida metrologik
xizmat va davlat idoralarining tarmoqlari.
«Davlat metrologik nazorati» - metrologiya qonun-qoidalariga
rioya qilishni tekshirish vakolatiga ega bo‘lgan davlat metrologik
xizmati.
« 0 ‘lchash vositalarini tekshirish» - jarayonlar jami bo‘lib,
texnik shartlarda belgilangan o‘lchash vositalarigabog‘liqlikni davlat
metrologik xizmat idoralari tomonidan aniqlash va tasdiqlash.
« 0 ‘lchash vositalarini kalibrovka qilish» - jarayonlar jami
bo‘lib, qo‘llanilishga yaroqli bolgan o‘lchash vositalarinmg
yaroqliligi va metrologik xossalarining haqiqiy qiymatlarini
tasdiqlash va aniqlash ishlari kalibrli laboratoriyadabajarilishi.
« 0 ‘lchash vositalarini tayyorlashga ruxsatnoma» - hujjat,
davlat metrologik idoralari tomonidan ko‘rsatilgan faoliyat turi bilan
shug‘ullanish huquqiga ega bo‘lgan yuridik va jismoniy shaxslarga
berilgan guvohnoma.
« 0 ‘lchash vositalarini metrologik attestatsiyalash» - ulaming
xossalarini batafsil tadqiqot qilish asosida birlik ishlab chiqarishda
o‘lchash vositalarinmg qoilanihshi uchun metrologik xizmatning
iqrorligi.
«Metrologik xizmat, markaz, laboratoriyalami akkreditatsiyalash» - birlik o‘lchashlami ta’minlash bo‘yicha belgilangan joyda
akkreditatsiyalashtirish ishlari metrologik xizmat, markazlar va
laboratoriyalarda o‘tkazilishi.
«Oichash vositalarini kalibrovka qilish huquqiga ega bo‘lgan
yuridik shaxslarning metrologik xizmatini akkreditatsiyalashtirish» -
metrologik xizmat yuridik shaxslari tomonidan o‘lchash vositalarini
kalibrlash ishlari belgilangan joylarda o‘tkaziladi.
« 0 ‘lchashni bajarish uslublarini metrologik attestatsiyalash» -
o‘lchash xatoliklarining xususiyatlarini tadqiq etish va baholash.
« 0 ‘lchashlar birligini ta’minlash» - o‘lchashlar birligini
ta’minlash bo'yicha 0 ‘zbekiston Respublikasining hududida amal
qilinadigan qonun hujjatlar, standartlar va boshqa me’yoriy
hujjatlarga muvofiq o‘lchashlar birligiga erishishga va saqlab
turishgayo‘naltirilgan xizmatlarni va idoralaming faoliyati.
« 0 ‘lchashlar birligini ta’minlash tizimi» - o‘lchashlar birligiga
erishish va ulami saqlab turish uchun 0 ‘zbekiston Respublikasining
xalq xo‘jalik majmuasini samarali iqtisodiy rivojlanish talablariga
bog‘liq bo‘lgan ilmiy asoslangan, texnikaviy to‘g‘ri keladigan va
iqtisodiy ma’qul bo‘lgan me’yorlar, qoidalar va tadbirlar tizimi.
10
Standartlashtirishni hayotda aktiv vosita sifatida umumdavlat
texnik siyosatidan o‘tkazish, mehnat unumdorligini oshirish, ishJab
chiqarish vositasi, issiqlik va energiyaga tayangan holda, yangi
resurslami ehtiyot qilish fan va texnikada yutuqlarga olib kelishi
mumkin. Respublikamizda standartlashtirish tashkiliy va
moddiylikka tayangan holda, umumdavlat qonun kuchi yordamida
amalga oshiriladi. 0 ‘zbekiston standarlashtirish, metrologiya va
sertifikatlashtirish bo'yicha agentligi - standartlashtirish bo‘yicha
milliy idora hisoblanadi [2].
Nazorat savollari