O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

Sholg’om
(
Brassica campestres
) - karamdoshlar yoki butgullilar oilasiga 
mansub ikki yillik o’simlik. Birinchi yilgi to’pbargi kichik, barglari yer bag’irlab 
o’sadi, patsimon, ildizmevasi yassi yoki yumaloq-yassi, rangi oq, qizil, sariq, 
binafsha, eti oq yoki sariq bo’ladi. Ikkinchi yili gulpoya chiqaradi. Guli to’rt 
tojbargli, chetdan changlanadi, gultuplami – shingil. SHolg’om turneps, bryukva va 
surepka bilan oson chatishadi. Mevasi quzoq. Urug’i urug’lik sholg’om 
o’tqazilgandan keyin 60-70 kunda yetiladi. Urug’i mayda, yumaloq, och yoki to’q 
qo’ng’ir rangda. Urug’ining 1000 tasi 1-2 gramm. Unuvchanligi birinchi klass 
urug’larida 95 % dan yuqori va 4-5 yilgacha saqlaydi.
O’zbekistonda sholg’omning mahalliy Namanganskaya mestnaya va 
Samarkandskaya 
mestnaya 
navlari 
rayonlashtirilgan 
va 
keng 
tarqalgan.
Namanganskaya mestnaya – ertapishar nav. Ildizmevasi katta emas, yassi 
shaklda, sersuv, shirin. po’sti ko’ndalang, taram-taram, silliq emas. Rangi asosan oq, 
lekin sariqlari ham uchraydi. Hosildorligi o’rtacha (70-80 s/ga).
Samarkandskaya 
mestnaya – o’rtapishar nav. Ildizmevasi yirik, yassi yoki yumaloq-yassi, eti oq, juda 
zich-qattiq, o’sib ketganda yog’ochlanib qoladi, po’sti ko’ndalang, taram-taram. 
Hosildorligi o’rtacha (70-85 s.ga).
Petrushka 
(P
etroselinum hortense Hoffm
) - soyabongullilar yoki 
seldereysimonlar oilasiga mansub, ikki yillik o’simlik bo’lib, bargi yoki ildizmevasi 
iste’mol qilinadi.
Ildizli petrushka navlarining ildizi yo’g’onlashib, konussimon 
ildizmeva hosil qiladi. Bargli petrushkaning ildizi yo’g’onlashmaydi, ovqatga faqat 
bargi ishlatiladi. Bargida 240 mg % gacha C vitamin bo’ladi.
Urug’idan ekilgan 
petrushka birinchi yili uchtalik patsimon tup¬barg, chetlari tishli barg hamda 
ildizmeva hosil qiladi. petrushka ekilgach, 120-150 kunda pishadi. Ildizmevalari 
yerda qishlaydi yoki kovlanib, omborxonalarda saqlanib, bahorda qayta dalaga 

---

54 
o’tqaziladi. Tuproqqa o’tqazilgan ildizmevalar gulpoya, gul, meva va urug’lar hosil 
qiladi.
Gulto’plami – soyabon. Gullari ikki jinsli, mayda, beshta sariq gultojbargli. 
O’simlik chetdan hasharotlar yordamida changlanadi. Mevasi qo’sh urug’dan iborat. 
Urug’i oval, mayda, qirrali, kulrang-yashil, 1000 tasi 1,2-1,8 gramm, unuvchanligi 
1-klass urug’laridan 70 % dan ziyod bo’lib, 3-4 yil saqlanadi.
Petrushkaning 
quyidagi 
Saxarnaya, 
Bordovikskaya, 
Listovaya 
obiknovennaya navlari ko’p tarqalgan.
Ildizli petrushkaning Saxarnaya navi – 
tezpishar, hosildorligi yuqori (160-200 s.ga). ildizmevasi uzunchoq – konussimon, 
uchi o’tkir, kulrang oq, vazni 150 gramm. Uzoq saqlanmaydi.
Bordovikskaya navi – 
kechpishar, uzun-tsilindrsimon, oq rangda bo’lib, yaxshi saqlanadi.
Bargli 
petrushkaning Listovaya obiknovennaya navi tezpishar, yuqori hosilli bo’lib, juda 
ko’p (50 ta va undan ortiq) yirik bargli to’pbarg hamda yeb bo’lmaydigan 
shoxlangan, yog’ochsimon ildizmeva hosil qiladi.