O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

xashaki lavlagi
ildizmevalilar orasida eng 
ko’p ekiladiganidir. Bir kg ildizmevaning tarkibida 9 g oqsil va 0,12 g ozuqa birligi 
bo’ladi va bir kg bargida 7 g oqsil va 0,09 ozuqa birligi mavjud. Birinchi yili 50 
tagacha barg rivojlanadi, hosilning 20-30% ini tashkil qiladi, ikkinchi yili gul va 
meva rivojlanadi. Birinchi yilining o’suv davri 3 ta davrga bo’linadi: birinchi davrda 
vegetativ organlar rivojlanadi - bu bir oy davom etadi, ikkinchi davrda ildizmeva 
shakllanadi va rivojlanadi, sutkalik o’sishi 20-30 g bo’ladi. Bu 1,5-2 oy davom etadi. 
Uchinchi davrida ildizmeva o’sishdan to’xtaydi tarkibida quruq modda miqdori 
ko’payadi, qand miqdori ko’payib boradi - bu bir oy davom etadi. Urug’ 2-5°C una 
boshlaydi, maysa 4-5°C sovuqga chidaydi. Muqobil harorat 18-20°C. Namsevar, 
yorug’sevar, uzun kun o’simligi. 1t ildizmeva va barg hosil qilish uchun sarflanadi: 
azot 2,5-3 kg, fosfor 1 kg, kaliy 5 kg. Yer tanlaydigan ekin, unumdor, yumshoq 
yerlarga ‘H - 6,2 - 7,5. 
O’g’itlash meyori 30-40 t go’ng, 30-45 kg dan azot, fosfor, kaliy. Ekish bilan 
bir vaqtda 8-10 kg azot, 15-20 kg fosfor va 10-12 kg kaliy sarflanadi.
O’zbekistonda mart oyida ekiladi, keng qatorlab, qator orasi 45-60 sm, ekish 
meyori 16-20 kg\ga, ekish chuqurligi 3-4 sm. Qatqaloqga qarshi borona yurgiziladi, 
qator orasi 2-3 marta kultivasiya qilinadi, yagona qilib gektariga 80 ming tup 
o’simlik qoldiriladi. 3-6 martagacha sug’oriladi, bargi sarg’ayganda hosil yig’iladi. 
Ildizmeva maxsus tayyorlangan joylarda saqlanadi. 
Xashaki sabzi
- muhim, yuqori to’yimli ildizmevali o’simlik. Ildizmevaning 
tarkibida 13% quruq modda va 9,1% karbon suvlari bo’ladi. 1kg ildizmevaning 
tarkibida 7 g oqsil, 0,14 ozuqa birligi, 0,6 g kalsiy va 0,5 g fosfor va 40-250 mg 
karotin bo’ladi. 1 kg bargining tarkibida 23 g oqsil va 0,17 ozuqa birligi mavjud. 
Qurg’oqchilikka chidamli, namni maysalanish davrida ko’proq talab qiladi. 
Urug’i 3-4°C unib chiqadi, maysasi 6-8°C chidaydi. Muqobil harorat 18-20°C. 
Yorug’sevar uzun kun o’simligi. Bir tonna ildizmeva hosil qilish uchun 3,5 kg azot, 
1,5 kg fosfor va 7 kg kaliy sarflanadi. Sabzi unumdor tuproqlarni talab qiladi. 
Xashaki sabzi kuzgi don, don-dukkakli, kartoshka va karamdan bo’shagan 
yerlarga ekiladi. O’g’itlash meyori 20-40 t\ga go’ng, 45-60 kg azot, 30-45 kg fosfor 
va 60-90 kg kaliy solinadi. Erta bahorda ekiladi, ekish tizimi 45x15, 50x50x20, ekish 
meyori 5-6 kg\ga, ekish chuqurligi 5-6 sm bo’ladi. Ekilgandan keyin qatqaloqqa 
qarshi borona qilinadi. Begona o’tlarga qarshi ‘rometrin -1,5 kg, ‘ro’azin -2,5 kg, 
maysalanishdan oldin yoki 2 – 3 ta barg rivojlanganda ishlatiladi. Mexanizatsiya 

---

160 
yordamida yagona qilinib gektaridan 250-350 ming tup o’simlik qoldiriladi. Bargi 
sarg’ayganda ildizmeva SNU-3M mashina yordamida kovlab olinadi va maxsus 
tayyorlangan joylarda saqlanadi.