O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat kaferdrasi «tasdiqlayman»

7.
 
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasining boshqa fanlar 
bilan bog‘liqligi 
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi qator ilmiy fanlar bilan 
chambarchas bog‘liq. Har qanday fan faqatgina o‘zining ilmiy izlanishlari bilan 
chegaralanib qolsa to‘laqonli natija bera olmaydi. Jismoniy tarbiya nazariyasi va 
usuliyati bir necha fanlar qo‘shilishi orqali maxsus pedagogik muammolarni hal 
qiladigan predmetga aylangan. 
Jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi
umumiy
pedagogika, 
psixologiya,
inson umrining
yoshi 
davrlarining
fiziologiyasi
va 
jismoniy
tarbiya
psixologiyasining
ilmiy izlanishlari natijalaridan foydalanadi. Ayniqsa, 
sport 
pedagogikasi
barcha fanlar bilan uzviy bog‘langan. Oldingi yagona, bo‘laklarga 
bo‘linmagan jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyatidan alohida pedagogik fanlari 
ajralib chiqdi, bular qatorida sport pedagogikasi fanlari ham, lekin ularning so‘ngi 
rivojida bir-biri bilan o‘zaro uzviy bog‘liqlik namoyon bo‘ldi, jismoniy tarbiya 
nazariyasi va usuliyati tomonidan ishlab chiqilgan umumiy qoidalarga tayanishga 
to‘g‘ri keldi. Olingan dalillar yangi umumlashtirishlar uchun aniq material 
vazifasini o‘tadi. Bu jismoniy tarbiya jarayonidek bir butun pedagogik muhitini o‘z 
ichiga olgan keng ilmiy izlanish va o‘qitish predmetidan asta-sekinlik bilan maxsus 
sport sohasi fanlari ajralib chiqa boshlaganligidir: gimnastika, yengil atletika, sport 
o‘yinlari fanlari va boshqalar. Ammo jismoniy mashqlarning alohida turlari uchun 
kerakli bo‘lgan, nisbatan umumiy qonuniyatlar hamma turlar uchun ta’sir ko‘rsata 
oladiganlarigina alohida fan bo‘lib ajralmadi va ajralib chiqishi ham mumkin 
bo‘lmasdi. Ana shuning uchun barcha sport fanlari uchun umumiy va xususiy 

---

38 
qonuniyatlarni ishlab chiqish hozirgi zamon jismoniy tarbiya nazariyasi va 
usuliyati fanining asosiy mazmunini tashkil qiladi. 
Biologiya 
fani
bilan bog‘liqligi 
– 
jismoniy 
tarbiya 
vositalarini 
shug‘ullanuvchilar organizmiga ta’siri reaktsiyasini o‘rganish, jismoniy tarbiya 
jarayonini samarali boshqarishda anatomiya, fiziologiya, bioximiya, sport tibbiyoti 
fanlarining qonuniyatlarini hisobga olish bilangina amalga oshirilishi mumkin. 
Shuni esda saqlash lozimki, jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati fanini 
boshqa fanlar bilan bog‘liqligi bir tomonlama bo‘lmay, ikki tomonlamadir. 
Jismoniy tarbiya haqidagi fanning rivojlanishi aralash fanlarga ta’sir etmay qolishi 
mumkin emas. Masalan, sport nazariyasi va amaliyoti psixologlar va 
fiziologlarning bolalar va katta yoshdagilar organizmining potentsial imkoniyatlari 
degan tasavvuriga aytarli tuzatishlar kiritilishiga olib keldi.