O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti tehnologik ta’lim kafedrasi fan va texnika tarixi

Adabiyot: 
1. Karimov I.A. «Fan mamlakat taraqqiyotiga xizmat qilishi kerak». Uzbekiston 
1994 yil. 
2. Avdiev G. «Qadimgi SHarq tarixi». T. 1972 yil. 
3. Abdunabiev A. «Vklad v mirovuyu tsivilizatsiyu». T. 1998 yil. 
4. Kotyukova V.T. «Istoriya nauki». T. «Universitet» - 2002 yil. 
Bizga tarixdan ma`lumki, yangi tarix davrining birinchi bosqichi 1640-1870 
yillarni o`z ichiga oladi. Bu yillar davomida fan-texnika olamida bir qancha 
yutuqlarga erishildi. O`rta asrlarda buyuk geografik kashfiyotlar natijasida 
sanoat inqilobining boshlanishi fan-texnikaning jadal rivojlanishiga turtki bo`ldi. 
Bu davr fan va texnika tarixini o`rganar ekanmiz, tarixchi sifatida bu davrda 
revolyutsiyalar ta`siri fan va adabiyot sohasida anchalik sezilarli ekanini e`tirof 
etishimiz darkor. SHu sababdan barcha fikr va asarlarga tahliliy ko`z bilan 
qarashimiz kerak. 
Matematika. XIII va XVI asrlarda tegirmon va soat singari mexanizmlarni 
takomillashtirish vaqtida matematika va mexanikaning ko`pgina vazifalari hal 
etildi. XVII asrda soatda mayatnikdan foydalanila boshlandi. Mashxur ingliz 
olimi I.N‘yuton va nemis olimi G.Leybnits XIII-XVII asrlarda hozirgi zamon 
oliy matematikasiga asos soldilar. N‘yuton kashf qilgan va ta`riflab bergan 
mexanika va optika qonunlari fan va texnikaning ko`pgina vazifalarini hal etish 
uchun asos yaratdi. N‘yutonning eng asosiy xizmatlaridan biri butun dunyo 
tortilishi qonuni kashf qilganligidir. XVII asrda matematikaning ko`pgina amaliy 

---

va nazariy masalalari ishlab chiqildi. Atoqli rus olimi, Qozon universtitetining 
professori N.I.Lobachevskiy geometriyaning «noevklid» sistemasini tezish 
imkoni borligini isbotladi va birinchi bor uning imkoni bo`lgan variantlaridan 
birini yaratdi.
Mavzu № 9. Markaziy Osiyoda XV va XIX asrning