O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

 
1-o’quv savoli. Radiatsiya xavfsizligi fanining maqsadi, vazifalari va 
o’rganish obyektlari 
“Radiatsiya xavfsizligi” fanining asosiy maqsadi
bo‘lajak mutaxasislarni 
kundalik ish faoliyatida va turli favqulodda vaziyatlarda yuzaga kelishi mumkin 
bo‘lgan ionlashtiruvchi nurlanishlar manbalari xavfi, nurlanishlar turlari va 
ularning inson organizmiga ta’siri xususiyatlari, ulardan himoyalanish tadbirlari 
bilan tanishtirishdir. Radiatsiyaviy avariya sodir bo‘lganda xavfsizlikni ta’minlash 
prinsiplarining muhofazalanish metodlarini, dezaktivatsiya o‘tkazish usullarini, 
radiatsiyaviy avariya sodir bo‘lganda to‘g‘ri hatti - harakat qilishni o‘rgatishdir. 
Radiatsion himoyaning asosiy maqsadi
- biosferaning radioaktiv moddalar 
bilan ifloslanishiga yo‘l qo‘ymaslik, odam va hayvonlar organizmini zararli 
nurlanishlardan asrash va h.k. Zararli nurlanishlarning organizmga biologik ta’siri 

---

9
haqidagi ma’lumotlar radiatsion himoya yoki radiatsion xavfsizlik me’yorlarini 
ishlab chiqish uchun asos bo‘ladi. Radioaktiv moddalar bilan ishlaganda yoki 
ulardan foydalanishda xavfsiz sharoitlarni ta’minlash, avvalo, xodimlarni xavfli 
nurlanishlar manbai (yadro reaktorlari, gamma-defektoskoplar, radioizotop 
termoelektr generator va b.) ta’siridan ishonchli himoya qilishdan iborat. 
Radiatsiyaviy xavf va undan xavfsizlikni ta’minlash to‘g‘risida aholi va xodimlarni 
nazariy bilimlarga ega qilish, bilimdonligini oshirish birinchi bosqichdagi 
xavfsizlik ishlari hisoblanadi. Bo‘lajak mutaxassis va rahbar xodimlarning 
radiatsiyaviy xavfsizlik to‘g‘risidagi bilimlari kelgusi ishlab chiqarish faoliyatida 
ko‘plab ishlovchilar va aholiga foydasi tegadigan va oxir-oqibatda mamlakat va 
aholi uchun foydali ishdir. Aholining va xodimlarning soha bo‘yicha savodxonligi 
ularning radiatsiyaviy avariyalar holatida, nurlantirish manbalari bilan muloqotda 
vahimaga tushib qolmasligi va o‘zini yo‘qotib qo‘ymasligining asosi hisoblanadi. 
Nurlanish bilan bog‘liq kasalliklarning oldini olish mumkinligi, ularni davolanishi 
mumkinligi xodimlar va aholi ishonchini hosil qiladi, tushkunlikka tushishining 
oldini oladi. Ularning ruhiy tayyorgarligini shakllanishiga xizmat qiladi.