O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Tayanch iboralar: 
Sort – bu ma’lum tur mahsulotlarning bir yoki bir nechta sifat 
ko’rsatkichlari bo’yicha me’yoriy xujjatlarda o’rnatilgan sifat gradastiyasidir 
Iste’molga yaroqlilik
– bu mevalarning shunday pishganlik darajasiki, bunda mevalar tashqi 
ko’rinishi, ta’mi, rangi, shakli va konsistenstiyasi kabi ko’rsatkichlari bo’yicha eng yuqori 
sifatga ega bo’ladi
 
 

---

5 
Shakli.
Ko’pchilik ho’l meva va sabzavotlar uchun ularning shakli ham muhim 
ahamiyat kasb etib, qayd etiladigan ko’rsatkichlardan biri sanaladi. Standartlarda urug’li va 
ko’pchilik danakli mevalar shakli bo’yicha aynan shu meva va sabzavot tipiga mos bo’lishi 
ko’rsatiladi. Ularning shakli bo’yicha aynan shu tipga mos bo’lmasligi esa, ularning pastki tovar 
navlariga o’tkazilishiga asos bo’ladi. Masalan, kechpishar olmalar shaklining aynan shu tipga 
mos bo’lmasligi va o’lchamlarining kichikligi, ularni ikkinchi navga, hatto uchinchi navgacha 
tushirishga olib keladi. 
Ba’zi sabzavotlar uchun (karam, lavlagi, ko’katlar) standartlarda shakliga talablar 
keltirilmaydi, ba’zi sabzavotlar uchun (kartoshka) shakli har xil bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi, 
ba’zilar uchun (sabzi, pomidor, petrushka) esa qo’ng’ir-qiyshiq shakllar bo’lishiga yo’l 
qo’yilmaydi. Piyoz, sarimsoq, qalampir, baklajan, qovun, tarvuz, oshqovoq singari sabzavotlar 
esa standart talabi bo’yicha ma’lum botanik navga mos bo’lishi kerak.