O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muxandislik-texnologiya instituti

Olxo’ri.
Olxo’rilarning sifati GOST 21920-76 nomerli standart talabiga javob berishi 
kerak. Bu standart talabi bo’yicha olxo’ri mevalari sifat ko’rsatkichlariga qarab birinchi va 
ikkinchi tovar navlariga bo’linadi. 
Birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangli bo’yicha aynan shu 
pomologik navga xos, butun, toza, sog’lom, yaxshi etilgan, begona ta’mlarsiz va hidlarsiz 
bo’lishi kerak. Ikkinchi tovar naviga kiritiladigan mevalarda esa ularning shakli shu navdan biroz 
farq qilishi, pishganlik darajasi ham har xil bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Olxo’ri mevalarini tayyorlov paytida standart talabi bo’yicha ularning birinchi navida 5 
% gacha yangi jarohatga ega bo’lgan, ikkinchi navlarida esa 10 % gacha yangi jarohatga ega 
bo’lgan, ikkinchi navlarida esa 10 % gacha yangi jarohatli mevalar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Sotilish jarayonida esa birinchi navlarida 10 % gacha, ikkinchi navlarida esa 20 % gacha yangi 
jarohatli mevalar bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Boshqa danakli mevalardagi singari olxo’ri 
mevalarining har ikkala navida ham chirigan, pishmagan ko’m-ko’k mevalar bo’lishiga yo’l 
qo’yilmaydi. 
Gilos.
Giloslarning sifati GOST 21922-76 standarti talablariga javob berishi kerak. Bu 
standart talabi bo’yicha gilos sifatiga qarab birinchi va ikkinchi tovar navlariga bo’linadi. 
Har bir tovar naviga kiritiladigan mevalar shakli va rangi bo’yicha aynan shu pomologik 
navga xos, yaxshi pishgan, butun, toza, sog’lom, ortiqcha namliklarsiz, begona ta’m va hidlarsiz 
bo’lishi kerak. Birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar pishganlik darajasi bo’yicha bir xil 
bo’lishi kerak. Ikkinchi tovar naviga kiritiladigan mevalarda esa pishganlik darajasi har xil 
bo’lishiga yo’l qo’yiladi. Ularda chirigan, pishmagan ko’m-ko’k mevalar bo’ishiga yo’l 
qo’yilmaydi. 
Gilos mevalarining sifatini baholashda ham o’rik, shgaftoli, olxo’ri mevalaridagi singari 
ayrim chetlanishlarga yo’l qo’yiladi. Maalan, gilos mevasining birinchi navida ularning 
tayyorlash jarayonida boldoqsiz mevalar hissasi 5% gacha, ootish jarayonida esa 10 % gacha 
bo’lishiga yo’l qo’yiladi, ikkinchi navida esa bo’ ko’rsatkich mos ravishda 10 % va 20 % gacha 
bo’lishiga ruxsat etilishi me’yoriy xujjatlarda qayd etilgan. Shuningdek, birinchi navga 
kiritiladigan gilos mevalarida jarohatlanib, jarohatlari bitgan mevalar hissasi 5% gacha, ikkinchi 
tovar navlarida esa 20 % gacha bo’lishiga yo’l qo’yiladi. 
Donakli mevalarning boshqa turdagilari singari giloslarda ham qo’ng’ir tusga kirib 
qolgan dog’li mevalar, chirigan, o’ta pishib ketgan mevalar bo’lishiga yo’l qo’yilmaydi. 
Olcha.
Olchalarning sifati GOST 21921-76 stanarti talabiga javob berishi kerak. Bu 
standart talabi bo’yicha olcha sifatiga qarab birinchi va ikkinchi tovar navlariga bo’linadi. 
Har bir tovar naviga kiritiladigan olchalar shakli va rangi bo’yicha aynan shu pomologik 
navga xos, yaxshi pishgan, butun, toza, sog’lom, ortiqcha namiklarsiz, begona ta’m va hidlarsiz 
bo’lishi kerak. Birinchi tovar naviga kiritiladigan mevalar pishganlik darajasi bo’yicha bir xil 
bo’lishi kerak. Ikkinchi tovar naviga kiritiladigan mevalarda esa pishganlik darajasi har xil 

---

11 
bo’lishiga yo’l qo’yilsada, ularda chirigan, pishmagan ko’m-ko’k mevalar bo’lishiga yo’l 
qo’yilmaydi. 
Olcha mevalarining birinchi tovar navida ko’ndalangn kesimining diametri 15 mmdan, 
mevasi mayda bo’ladigan navlarida esa 12 mm dan kam bo’lmasligi me’yoriy xujjatlarda qayd 
etilgan. Olchaning ikkinchi tovar navlari uchun meva ko’ndalang kesimining diametri 
chegaralanmaydi. 
Olcha mevasining sifatini baholashda ham gilos mevasidagi singari ayrim chetlanishlarga 
yo’l qo’yiladi. Bu chetlanishlar turlari va darajasi bo’yicha gilos mevalaridagichetlanishlardan 
deyarli farq qilmaydi.