O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan muhandislik-pedagogika instituti

 
 
 
 
 
  

---

 
115 
Sterjen  armaturaning mexanik xоssalari   
 
Armatura 
po’latining 
sinfi 
Sterjenlar 
diametri, 
mm 
Оquvchan-
lik 
chegarasi, 
MPa 
Cho’zilishiga 
mustahkamlik 
chegarasi, 
MPa 
Nisbiy 
uzayi-
shi,% 
Sоvuq hоlatda 
egilish burchagi, 
grad: S-оpravka 
qalinligi, 
d- sterjen  diametri 
Kamida 
A-I 
A-II 
A-III 
A-IV 
A-V 
A-VI 
6-40 
8-80 
6-40 
10-32 
10-32 
235 
295 
390 
590 
785 
980 
375 
490 
590 
885 
1030 
1225 
25 
19 
14 
8 
7 
6 
180
0
; Sq0,5 
180
0
; Sq3d 
90
0
; Sq 3d 
45
0
;
 Cq5d 
45
0
; Sq5d 
45
0
; Sq5d 
 
At-IV 
At-V 
At-VI 
At-VII 
10-28 
10-28 
10-28 
10-28 
 
590 
785 
980 
1180 
 
785 
1030 
1200 
1400 
9 
7 
6 
5 
45
0
; Sq5d 
45
0;
 Sq5d 
45
0
; Sq5d 
45
0
; Sq5d 
 
 
 Po’lat 
Po’lat-tarkibida uglerоd miqdоri 2% gacha bo’lgan temir bilan uglerоdning bоg’lanuvchan 
qоtishmasidir.
  
  

---

 
116 
 
 
 
 
 
  
Po’latning asosiy turlari
 
Olish  usuliga qarab, po’latlar, marten, konvertor va  elektr po’latlariga bo’linadi.
 
 
Po’latlar kimyoviy tarkibi bo’yicha uglerodli va legirlangan bo’ladi.
 
 
Turli usullarda olingan uglerodli po’latning qotishiga ko’ra sokin, yarim sokin va 
qaynaydigan po’latlarga bo’linadi. 
 
Tarkibiga kiritilgan legirlovchi qo’shilmalarga qarab po’lat xrom-marganetsli, 
marganets-nikelg’-misli po’lat va hokazolar deb aytiladi. 
Bundan tashqari, tarkibidagi jami qo’shilmalarga ko’ra po’latlar kam legirlangan 
(tarkibidagi legirlovchi qo’shilmalar miqdori 2,5% gacha bo’lgan), o’rtacha 
legirlangan (tarkibidagi legirlovchi qo’shilmalar miqdori 2,5 dan 10% gacha bo’lgan) 
va ko’p legirlangan (tarkibidagi legirlovchi qo’shilmalar 10% dan ortiq) po’latlarga 
bo’linadi.
 
Sifatiga ko’ra po’latlar, odatda, oddiy, sifatli, юqori sifatli va aloҳida юqori sifatli 
po’latlarga bo’linadi.
 
Vazifasiga  ko’ra  po’latlar  quyidagi  guruxlarga  bo’linadi:  konstruktsion  po’latlar, 
bular turli qurilish qurilmalari va mashinalar detallarini tayyorlash  uchun ishlatiladi; 
maxsus  po’latlar  –  bular  yuqori  olovbardosh  va  yeyilishga  chidamli,  shuningdek 
zanglashga chidamliligi bilan tavsiflanadi; nihoyat, asbobsozlik po’latlari va hokazo. 
 

---

 
117