|
1.O’zbekiston hududlarining ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov Vazirlar Mahkamasining majlisidagi O’zbekistonning o’tgan 2015 yildagi iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish yakunlarini muhokamasi va 2016 yil uchun taraqqiyot yo’limizning eng muhim ustuvor masalalariga bag’ishlandi. Ma’ruzada ta’kidlaganidek, 2015 yilda iqtisodiyotni erkinlashtirish izchil, aniq maqsadga yo’naltirilgan holda amalga oshirildi. Natijada makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiy o’sishning barqaror sur’atlari ta’minlandi: yalpi ichki mahsulot 8 foiz, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 8 foiz, qishloq xo’jaligi mahsulotlari qariyb 7 foiz, qurilish-montaj ishlari hajmi salkam 18 foizga oshdi.
Yillik byudjet yalpi ichki mahsulotga nisbatan 0,1 foiz profitsit bilan bajarildi. Inflyatsiya darajasi 5,6 foizni tashkil qildi, ya’ni prognoz ko’rsatkichlari doirasida bo’ldi. 2015 yilda iqtisodiyotimizni yuqori sur’atlar bilan barqaror rivojlantirishga erishganimiz aholi daromadlarini yanada ko’paytirish, odamlarimizning hayot darajasi va sifatini oshirish uchun mustahkam asos yaratdi. Byudjet tashkilotlari xodimlarining ish haqi, pensiya va stipendiyalar 21,9 foizga, aholi jon boshiga jami real daromadlar esa 9,6 foizga oshdi. Aholi daromadlarining ortishi natijasida ichki iste’mol talabi kengaymoqda. Chakana savdo aylanmasi bir yilda 15 foizdan ziyod, pullik xizmatlar hajmi esa 10,8 foizga o’sdi. 2015 yilda mamlakatimizda 980 mingdan ortiq ish o’rni tashkil qilingan bo’lsa, shuning 60 foizdan ziyodi qishloq joylarda yaratildi.
Mamlakatimiz iqtisodiyotini tarkibiy o’zgartirish, tarmoqlarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilashga doir loyihalarni amalga oshirish uchun investitsiyalarni jalb qilish borasida bajarilayotgan ishlar alohida e’tiborga loyiq.
2015 yilda ana shu maqsadlarga barcha moliyalashtirish manbalari hisobidan 15 milliard 800 million AQSh dollari miqdorida investitsiyalar jalb etildi va o’zlashtirildi. Bu 2014 yilga nisbatan 9,5 foiz ko’p demakdir. Jami investitsiyalarning 3 milliard 300 million dollardan ziyodi yoki 21 foizdan ortig’i xorijiy investitsiyalar bo’lib, shuning 73 foizi to’g’ridan-to’g’ri chet el investitsiyalaridir.
Investitsiyalarning 67,1 foizi yangi ishlab chiqarish quvvatlarini barpo etishga yo’naltirildi. Bu esa 2015 yilda umumiy qiymati 7 milliard 400 million dollar bo’lgan 158 ta yirik ishlab chiqarish obekti qurilishini yakunlash va foydalanishga topshirish imkonini berdi.
O’zbekiston keyingi yillarda tadbirkorlik faoliyati uchun ishbilarmonlik muhitini yaxshilash sohasida eng yaxshi natijalarga erishgan dunyodagi o’nta davlat qatoridan joy olgan.
Ana shu yo’nalishdagi islohotlar natijasida yalpi ichki mahsulotimizda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning ulushi 2000 yildagi 31 foizdan bugungi kunda 56,7 foizga etgani yoki 1,8 barobar oshdi.
Hozirgi paytda ushbu sohada jami sanoat mahsulotlarining uchdan bir qismi, qishloq xo’jaligi mahsulotlarining 98 foizi ishlab chiqarilmoqda. Ish bilan band jami aholimizning 77 foizdan ortig’i mazkur tarmoqda mehnat qilmoqda.
2014 yilga mo’ljallangan iqtisodiy dasturning muhim ustuvor yo’nalishlarini amalga oshirilishi natijasida, mamlakat hududlarining makroiqtisodiy barqarorligini yanada ta’minlanishiga hamda iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlariga erishildi. Agar butun O’zbekiston bo’yicha YaIMning o’sishi 108,1%ni tashkil etgan bo’lsa, yalpi hududiy mahsulotning (YaHM) bundan yuqori darajada o’sishi Qoraqalpog’iston Respublikasi, Xorazm, Samarqand, Namangan, Jizzax, Surxondaryo, Farg’ona va Buxoro viloyatlari qayd etildi. Ushbu hududlardagi nisbatan iqtisodiy o’sishning yuqori sur’atlari ko’p jihatdan iqtisodiyotning real sektori, jumladan sanoat, qishloq xo’jaligi va xizmatlar sohasining barqaror rivojlanganishi bilan bog’liq.
Barcha hududlarda aholi jon boshiga YaHM ishlab chiqarish o’sdi. Bu ko’rsatkich bo’yicha hududlarni guruhlash va indeks hisob-kitoblari ko’rsatadiki, yuqori darajadagi guruhga (indeksi 1,000 va yuqori) Toshkent shahri, Navoiy va Toshkent viloyatlari kiradi. O’rtacha rivojlanish darajasidagi ikkinchi guruhga (indeks 0,500 dan 1,000 gacha) 14 ta hududdan 10 tasi kirdi. 2014 yilda o’tgan yilga nisbatan aholi jon boshiga YaIM ishlab chiqarish indeksi o’sishi Buxoro, Jizzax, Namangan, Samarqand, Surxondaryo va Xorazm viloyatlarida kuzatildi. Past rivojlanish darajasidagi uchinchi guruhda (indeks 0,500 va undan past) faqat Qoraqalpog’iston Respublikasi turibdi.
33-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: |
