O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya va valeologiya asoslari kafedrasi

To'qimalar

To'qimalar tarixan shakllangan hujayra va hujayrasiz jonli moddalardan iborat bo'lib, tuzilishi, shakli va vazifasi jihatidan bir xil bo'lgan sistemalardan iborat. To'qimalar nerv sistemasi vositasida ichki va tashqi muhit bilan birga yashaydi. To'qimalarning 4 xil turi tafovut qilinadi. 1) qoplovchi 2) biriktiruvchi, 3) muskul, 4) nerv to'qimalari.

1. Qoplovchi epiteley to'qimasi - teri ustida va hazm qilish organlari shilliq qavatining ustki qismida joylashgan bo'lib, embrionning tashqi qavatidan rivojlangan. Nafas olish, siydik - tanosil organlaridagi shilliq qavatlarni ustini qoplagan epitiley esa embrionning ichki qavatidan taraqqiy etgan. Embrionning o'rta qavatidan seroz pardalar epiteliysi rivojidan, mezoteliy epiteliysidan plevra, yurak xaltasi, qorin parda vujudga keladi. Epiteliylar yassi, silindrik, kubsimon shaklli, bir va bir necha qavat bo'lib joylashadi. Nafas va tanosil organlaridagi epiteliylarning vorsinkalari bo'ladi va tebranuvchi epiteliy deb ham ataladi. Bu epiteliylar sharoitga moslashib o'zgaradi. Masalan, Epidermisdan soch, tirnoq vujudga keladi, ohak moddasi to'planib tishning emal qismiga, yog' moddasi to'planib esa yog' bezlariga aylanishi mumkin.