O‟zbekiston Respublikasi Oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi N. N. Maxmudov, T. R. Yuldashev, B. Sh. Akramov

2.5. О„zbekiston Respublikasidagi neft konlari mahsulotlarining 
klassifikatsiyasi   
 
Neft  quduqlaridagi  mahsulotlarni  tayyorlashdagi  texnologik  sxemalarni 
kо„rib  chiqishdan  oldin  shunday  fikrga  kelishimiz  kerakki,    ularni  samarali 
qо„llanilishi  qazib  olinadigan  mahsulotlarning  fizik-kimyoviy  xossalariga 
bog„liqligini kо„rsatib о„tish zarurdir. Neft va qatlam suvlari quduqning stvoli va 

---

 
47  
quvur  uzatmalar  orqali  yuqoriga  harakatlanganda  о„zaro  bir-biri  bilan  aralashib 
dispergatsiya  (tarqalishi,  yoyilishi)  bо„ladi  va  natijada  emulsiya  hosil  bо„ladi. 
Bunda  suv  neft  emulsiyasining  paydo  bо„lishi  kо„p  jihatdan  neftni  qazib  olish 
usullariga  va  neft  konlarini  ishlatish  sharoitiga  bog„liq  bо„ladi.  Emulsiyaning 
barqarorligi  neftning  fizik-mexanik  xossasiga,  mexanik  aralashmalarning 
mavjudligiga, aralashmaning haroratiga, emulsiyaning paydo bо„lish muddatiga va 
boshqa  omillarga  bog„liq  bо„ladi.  Neftning  tarkibidagi  yо„ldosh  (erigan)  gazning 
mavjudligi  ham  mustahkam  emulsiyani  paydo  bо„lishiga    hamda  oquvchanligiga, 
suv  emulsiyasining  globullaridagi  mexanik  aralashmalarning  mavjudligi  bilvosita 
gravitatsion  apparatlarda  chо„kishiga  tо„sqinlik  qiladi.  Bundan  tashqari  yо„ldosh 
gazning  mavjudligi  neftli  gaz  bilan  kо„pikli  tizimni  hosil  qiladi  hamda  blokli 
jihozlarning normal ishlashiga tо„sqinlik qilib salbiy ta‟sir kо„rsatadi.        
“О„zLITIneftgaz”  OAJ  da  24  ta  NTQsining  ishlatish  parametrlarini  tahlil 
qilish  asosida  (2.3-jadval)  9  ta  parametrlari  bо„yicha  emulsiya  hosil  qilishga 
moyilligi  bо„yicha  neftning  klassifikatorlari  ishlab  chiqilgan  yani,  bu 
ma‟lumotlardan  foydalanib,  yangi  konlardan  qazib  olinadigan  neftni  birorta  sinfi 
bо„yicha baholashning imkoniyati tug„iladi: yengil, о„rtacha parafinli yoki yuqori 
smola- bitumli.