O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‟qo‟n davlat pedagogika instituti “Boshlang`ich ta`lim metodikasi” kafedrasi

2-§. Сўроқ белгиси 
1. Сўроқ белгиси сўроқ гаплардан кейин қўйилади: Ишга тайѐрмисиз? 
2. Сўроқ гаплар биттадан ортиқ бўлиб келиши мумкин: Бундай пайтларда сўроқ белгиси
қуйидагича қўйилади: 
1) сўроқ гапларнинг ҳар бирига аҳамият бериш лозим топилса ѐки ҳар қайси сўроқ гап 
мазмунига кўра мустақил бўлса, ҳар биридан сўнг сўроқ белгиси қўйилади: Қишлоқлар 
қандай? Оғайнилар яхши юришибдими? 
2) агар сўроқ гаплар мазмунан умумий бир фикрни ифодаласа, сўроқ белгиси энг сўнгги 
сўроқ гапдан кейин қўйилади: - Тағин меҳмон бошлаб келдингми? Ким келяпти: Саврими, 
Раҳбарми, ѐ акангнинг болаларини етаклаб келяпсанми? (Ғ.Ғ.) 
3. Сўз ѐки ибора ноаниқ бўлса, унда гумон ифодаланса, сўроқ белгиси қўйилади: Бу 
ишларнинг ҳаммасини ярим соат (?) ичида бир ўзи бажардимикин? 
 
Д и қ қ а т ! Баъзан қўшма гаплар таркибидаги содда гаплардан бири сўроқ гап шаклида, 
иккинчиси эса унинг изоҳи сифатида келиши мумкин, бундай ҳолатда улар орасига вергул 
ѐки тире қўйилиши мумкин: У эртага келадими, келмайдими, бу мен учун қоронғи. 
 
3-§. Ундов белгиси 
Ундов белгиси қуйидаги ўринларда қўйилади: 
1. Кучли ҳис-ҳаяжонни ифодалаган гаплардан сўнг: Ёшлигимизда нақадар бахтиѐр эдик! 
2. Буюриш, тилак, орзу маъноларини ифодалаган гаплардан сўнг: Ҳозироқ буларни кўзимдан 
йўқот! Қани энди қуш каби осмонда парвоз қилса! 
3. Гап бошида келиб, кучли ҳис-ҳаяжон ифодалаган ундалмалардан, ундов ҳамда ҳа ва йўқ
сўзларидан сўнг: Йўқ! Рустам бундай қабиҳликка бормайди ҳеч қачон! Азизлар! Сизни 
мустақиллик байрами билан табриклайман! 
 
4-§. Кўп нуқта 
 
Кўп нуқта қуйидаги ўринларда қўйилади: 
1. Фикрнинг тугалланмаганлиги, сўзловчининг ҳаяжонланиб яна нимадир айтмоқчи 
эканлигини кўрсатиш учун: Агар ҳозир гапингизни тўхтатмасангиз... 
2. Баъзан кўп нуқта сўзловчининг ўйлаши, мулоҳаза қилишини кўрсатади: Бугун... бугун 
олдингизга ўтсам бўладими?  
3. Баъзан кимнингдир саволга жавоб бермай индамай турганини кўрсатиш учун ҳам кўп 
нуқта қўйилади:
- Мендан розимассиз, биламан, кечирмайсиз... 
- ...
4. Бирор сўз ѐки гапнинг туширилганини кўрсатиш учун: Бугун еттинчи бўлимга келиб, ... 
фиғони ошди.(Т.Малик)