O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo‘qon davlat pedagogika instituti maktabgacha ta’lim kafedrasi matematik tasavvurlarni shakllantirish nazariyasi va texnologiyalari fanidan

3. Sanoq faoliyatining rivojlanish bosqichlari

Ilmiy tekshirishlar natijasida aniqlanishicha, bolalarning sanoq faoliyati taraqqiyoti quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

1- bosqich. Bu bosqichda bolalar bir xildagi narsalar to‘plami bilan ish ko‘rib, ularni ajratadilar va bir joydan ikkinchi joyga olib qo‘yi6 nimalarnidir quradilar. Bu vaqtda bolalarning diqqati butun to‘plamning ayrim elementlarga ajratib, tovush yoki harakatlar yig‘indisini kabi elementlarning bir xildagi takrorlanishiga ahamiyat bera boshlaydilar.

P — bosqich. Bu bosqichda bolalar bir to‘plam elemetlarini ikkinchi to‘plam elementlari bilan solishtirish malakasini amaliy egallab, elementlarning o‘zaro bir qiymatli munosabatda bo‘lishini aniqlay boshlaydilar. To‘plamlar elementlarini solishtirishni mashq qilip natijasida elementlar orasida tenglik yoki tengsizlikni seza boshlaydilar.

SH - bosqich. Bu bosqichda bolalar sanoq operatsiyasini egallay boshlab, solishtirilayotgan to‘plamlar elementlarini sanab, sonlarni o‘rinli ishlata boshlaydilar. Bolalar ongida natural sonlar qatori to‘plam tushunchasining shunday bir andozasi bo‘lib, uning yordamida istalgan to‘plamning elementar miqdorini aniqlash mumkinligini tushuna boshlaydi.

IV-bosqich. Bunda bolalar qo‘shni sonlar orasidagi to‘g‘ri va teskari munosabatlarni aniqlaydi, son tushunchasini chuqurroq o‘zlashtirib, natural~sonlar qatori ma’lum bir sistema ekanini bilib oladilar. SHunday qilib, bolalarning sanoq faoliyati protsessida, avvalo to‘plamlar tasavvuri tarkib topadi, so‘ngra sonlar va sonlar qatori sistemasi tushunchasi tarkib topadi. Bolalarning sanoq faoliyati taraqqiyotida to‘rtinchi bosqich ularni yangi faoliyatga tayyorlaydi, bu esa bolalarni aniq to‘plamlar bilangina emas balki sonlar bilan ham ishlash mumkinligini ayon qilib qo‘yadi.

Maktabga tayyorlov gruppa tarbiyachisi aniq materialda 8 soni atrofida qo‘shni sonlarni taqqoslash bo‘yicha bolalarnpng ko‘nikmalarini mustahkamlash uchun mashg‘ulotni planlashtirib avvalgi mashgulotnning yakunini ko‘zdan kechiradi. Ќuyidagi yozuv tarbiyachining diqqatini tortdi: «Vali Iroda, va Nigora yomon sanaydilar, ko‘pincha xatoga yo‘l qo‘yadilar, savollarga noto‘g‘ri javob berdilar, jumladan u yoki bu son nechtaga ko‘p» (kam) savoliga.