O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti Kimyo fakulteti Kimyo yo’nalishi 3-bosqich talabasi Ro’ziyeva Marjonaning Organik kimyo fanidan tayyorlagan kurs ishi

O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Mirzo Ulug’bek nomidagi O’zbekiston Milliy Universiteti Kimyo fakulteti Kimyo yo’nalishi 3-bosqich talabasi Ro’ziyeva Marjonaning Organik kimyo fanidan tayyorlagan kurs ishi taqdimoti

MAVZU: Yantar kislota hosilalari va ularning biologik faolliklari

Reja: 1. Yantar kislota hosilalari va ularning olinishi 2. Yantar kislota va hosilalarining fizik-kimyoviy xossalari 3. Yantar kislota va hosilalarining biologik ahamiyati Xulosa

Molekulasida karboksil guruh – COOH bo’lgan moddalar karbon kislotalar deb ataladi. Karbon kislotalar karboksil guruhlarning soniga ko’ra bir asosli, ikki asosli va ko’p asosli bo’ladi. Masalan: sirka kislota CH3COOH, moy kislota C3H7COOH – bir asosli, oksalat kislota COOH-COOH, malon kislota COOH-CH2-COOH va shuningdek, yantar kislota (qahrabo kislota) COOH-CH2-CH2-COOH ‒ikki asosli kislotalardir.

• Molekulasida karboksil guruh – COOH bo’lgan moddalar karbon kislotalar deb ataladi. Karbon kislotalar karboksil guruhlarning soniga ko’ra bir asosli, ikki asosli va ko’p asosli bo’ladi. Masalan: sirka kislota CH3COOH, moy kislota C3H7COOH – bir asosli, oksalat kislota COOH-COOH, malon kislota COOH-CH2-COOH va shuningdek, yantar kislota (qahrabo kislota) COOH-CH2-CH2-COOH ‒ikki asosli kislotalardir.
• Yantar kislotasi Agricola tomonidan kehribarni vakuumda isitish orqali topilgan bo’lib, tabiatda, ayniqsa, amberda (3-8kg og’irlikda) o’simlik va hayvon to’qimalarida, mikroorganizmlarda keng tarqalgan. Amber sanoatida kislota asosan malein angidridni gidrogenlash orqali olinadi.Yantar kislotasini suksin kislota deb ham nomlash mumkin. Bu nom lotincha succinum so’zidan kelib chiqqan bo’lib, kehribar degan ma’noni anglatadi.Endi quyidagicha olinish usullarini ko’rib chiqamiz: