O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

OVQATLANISH FIZIOLOGIYASI. ASOSIY ENEGGETIK VA PLASTIC  OZIQ 
MODDALAR 
Bu  qismda  asosiy  (oqsillar,  uglevodlar  va  yog‘lar)  va  qo‘shimcha 
(vitaminlar, ma’danli moddalar va bosq.) ozuqa moddalari, ularning o‘ziga xos 
xususiyatlari, inson organizmida tutgan o‘rni, manba'lari, ularga bo‘lgan talab 
va ehtiyojlar haqida zamonaviy ma'lumotlar keltirilgan. 
Hozirgi  paytda  yer  yuzidagi  aholining  1  mlrd.dan  ko’prog’i  to’yib 
ovqatlanmayotgan  yoki  och  qolayotgan  yoki  och  qolyotgan  bo’lsa,  taxminan 
yana  shuncha  kerakligidan  ko’p  miqdorda  ovqatlanish  sababli  aziyat 
chekmoqda.  Bu  noxush  holatning  oldini  olishda  eng  muhim  tadbir  aholi 
orasida  ratsional,  ya’ni  to’g’ri  yoki  oqilona  ovqatlanishni  joriy  qilish  kerak. 
Ratsional  ovqatlanishga  o’tishda  esa  qator  omillarga,  jumladan  ob-havo 
sharoitiga,  insonlarning  yoshi,  jinsi  bajaradigan  mehnati  xususiyatlariga 
tegishli  e’tibor  berish  lozim.  Shuning  uchun  ushbu  qismda  keltirilgan 
ma’umotlar  (turli  oziq-ovqat  mahsulotlarini  qabul  qilishga  nisbatan)  aytib 
o’tilgan omillarni hisobga olingan holda berilgan. 
Yana shu narsa muhimki aholi turli guruhlarining ovqatlanish me’yorlari 
tamoman  o’zgarmas  miqdor  bo’lmasdan  u  turli  ob’yektiv  omillar  ta’sirida 
(masalan ekologik omillar) o’zgarib turadi.  
Biz  kishilar  uchun  ovqatlanish  me’yorlarini  aniqlashda  nafaqat  sobiq 
ittifoq  davrida  qilingan  me’yor  jadvallaridan  (1982  va  1992  yillar)  yana 
O’zbekiston  Respublikasida  ishlab  chiqilib  joriy  qilingan  ma’lumotlardan  ham 
foydalandik. 
Asosiy  energetic  va  plastic,  yani  qurilish  vazifasini  o‘tuvchi  moddalarga 
oqsillar, yoglar va uglevodlar kiradi.