O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi

O
ʻ
RJKda qo
ʻ
llanilgan 
terminlar ma‟nosi 
Arabcha jinoiy-huquqiy 
terminlarning ma‟nosi 
Sof arabcha jinoiy-
huquqiy terminlar 
modda 
modda 
jinoyat 
jinoyat 
qonun 
qonun 
ayb 
ayb, kamchilik 
jazo 
jazo 
Yuqoridagi jadvaldan shuni qayd etish mumkinki, jinoyat huquqiga oid ba‘zi arabcha 
atamalar o
ʻ
zbek tiliga o
ʻ
z ma‘nosida o
ʻ
zlashgan, ya‘ni arab tilida qaysi ma‘noni ifodalasa, o
ʻ
zbek 
tilida ham aynan shu ma‘noda qo
ʻ
llanilgan. Ammo barcha arabiy jinoyat huquqi atamalari o
ʻ
z 
ma‘nosida qo
ʻ
llanilgan deb aytolmaymiz, ya‘ni ularning ma‘nosi arab tilida boshqa mazmunni 
ifodalasa, o
ʻ
zbek tilida umuman boshqa ma‘noni ifodalaydi. E‘tiborli jihati, har ikki tillarda ish-
latilayotgan bu atamalar har ikkala tilda faol nutq qatlamiga oid. Masalan, ―
‖ so
ʻ
zi arab tili-
da 
―jinoyat‖
ma‘nosini anglatadi, ammo O
ʻ
RJKning 44-moddasida ushbu so
ʻ
z jazoning bir turi 
sifatida, ya‘ni ―jarima‖ ma‘nosida qo
ʻ
llanilgan: 
―Jarima aybdordan davlat daromadiga ushbu Kodeksda belgilangan miqdorda pul un-
dirishdir.‖
72
 
69
Ko‘chimov Sh.N. Yuridik til nazariyasi va amaliyoti. – Т.: Jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti, 2013.– 50 b. 
70
Bakirov F. Nekotoriye voprosi uzbekskoy yuridicheskoy terminologii. // Ucheniye zapiski Tash. yurid. in-ta. Vip.1. – Т.: 1956. 
– 283 s. 
71
https://lex.uz/ 
72
O‗zbekiston Respublikasining jinoyat kodeksi, – Т.: Adolat, 2018.-21б. 

---

98 
Ayni shu ―
‖ atamasi BAAlarining Jinoyat kodeksidagi ―Jinoyat‖ nomli bo
ʻ
limning 1-
bobi 29-moddasida ―jinoyat‖ ma‘nosida qo
ʻ
llaniladi. Ushbu atama Kodeks matnida faqat ―jino-
yat‖ ma‘nosini ifodalaydi. Misol, 
-
-
-
73
Tarjimasi: Huquqbuzarlik – bu quyidagi jazolardan biri yoki bir nechtasi bilan jazola-
nadigan jinoyatdir: 1.Qamoq jazosi. 2.Ming dirxamdan ortiq jarima. 3. Diya (jabrlanuvchi va 
uning qarindoshlariga o
ʻ
lim yoki tiklab bo
ʻ
lmaydigan jismoniy zarar uchun pul va boshqa 
moddiy to
ʻ
lov, tovon)
74
.
Xulosa o
ʻ
rnida shuni aytish kerakki, O
ʻ
zbekiston davlat mustaqilligiga erishgach, qonun 
ijodkorligi, qonunchilik texnikasi, yuridik terminologiya kabi masalalarning dolzarbligi yanada 
ortdi. Qonun matnlarining lingvistik nuqtai nazardan o
ʻ
ta mukammalligiga erishish jamiya-
timizning yanada yuksalishiga xizmat qilishi shubhasizdir. Bunga erishish uchun, avvalo, qonun-
larda qo
ʻ
llanilayotgan yuridik terminlarni ilmiy o
ʻ
rganish, ularni me‘yorlashtirish va barqaror-
lashtirish sohasidagi ishlarni kengaytirish zarurati kun tartibiga qo
ʻ
yilgan.
Qonun ijodkorligida rivojlangan demokratik davlatlarning qonunlari va boshqa huquqiy 
manbalardan foydalanish samarali natijalar beradi. Bunday manbalarni ijodiy o
ʻ
zlashtirishda 
ularning nafaqat huquqiy xususiyatlarini, balki lisoniy tabiatini ham o
ʻ
zbek tili bilan qiyoslab 
o
ʻ
rganish o
ʻ
rinlidir. 
Yuridik terminologiyani o
ʻ
rganish kishilarning huquqiy madaniyatini oshirishda muhim 
vazifani bajaradi. Shuni inobatga olib, kelgusida o
ʻ
zbekcha-arabcha, arabcha-o
ʻ
zbekcha yuridik 
terminlarining leksikografik jihatdan mukammal izohli lug
ʻ
atini yaratish, qolaversa, ikki tillik va 
ko
ʻ
p tillik lug
ʻ
atlar yaratish muhim vazifalardan hisoblanadi. Bu vazifani amalga oshirishda hu-
quqshunos va tilshunos olimlarning o
ʻ
zaro hamkorlikda ishlashlari talab etiladi. Ana shundagina 
qonunlarimizning benuqson va mukammal bo
ʻ
lishiga mustahkam zamin yaratilgan bo
ʻ
ladi.