O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta-maxsus ta’lim vazirligi mirzo Ulug’bek nomidagi O`zbekiston milliy universiteti Jizzax filliali

TASVIRNI UTKAZISHNING VERTIKAL VA GORIZONTAL LIFTLARI.

Tasvir ulchami oynada ifodalanadigan ma’lumot unga ekranda ajratilgan maydonga sigmagan

xolda avtomatik ravishda paydo buladi. Bu xolat mos oynaning pastki va (yoki) ung chegarasida

«liftlar» chikarilishida ifodalanadi. Kup xollarda maydonning ulchami yoki ma’lumot

kurinishini o’zgartirish evaziga liftlardan biri yoki ikkalasini yukotish mumkin.

Liftlar xujjatning kerakli kismini ekranda aks ettirish imkonini beradi. Oyna buylab bir tekisda

asta utkazishi uchun lift chegarasidagi kursatkichlardan foydalaniladi. Ularni bir marta

bosilganida ekrandagi ma’lumotlar bir satir kerakli tarafga siljiydi .

Agar ko’rsatkichlardan biri bosilgan xolda ushlab turilsa, ekrandagi tasvir davomli utkazilib

boriladi. Lift tugmasini bosib, uni kerakli yunalishda xarakatlantirish mumkin. U xolda

xujjatning xoxlagan uzok nuktasini ochib kurish mumkin.

Agar «sichqoncha» lift chegarasi ichida, tugmadan tashkarida bosilsa, ekrandagi ma’lumotlar

shu xajimdagi tasvir bilan almashadi.

Ba’zan liftning ulchamini uzgartirsa xam buladi. Lift chegarasi ilib olinadi (bunda kursor ikki

taraflama kursatkich vaziyatini oladi ) va u boshka joyga keltiriladi.

Lift tugmasining ulchamiga karab xujjatning xajmini bilish mumkin. Tugmaning uzunligi

xujjatda axborotning aks etish nisbatiga mutanosibdir. Xujjatning ulchami kancha katta bulsa,

uning shuncha kichik nisbiy xajmi ekranga chikariladi va tugma ulchami xam shuncha kichik

buladi.

12

Windows da xar bir dastur yoki xujjat o’z oynasiga ega. Oyna – bu foydalanuvchi

ishlayotgan biror dasturga tegishli bulgan ekranning tasviriy ajratilgan bir kismidir. Oynaning

kattaligi xam ixtiyoriy, xam belgilangan ulchamlarda bulishi mumkin. Oyna butun ekranni yoki

uning bir kismini egallaydi. Ba’zan birgina ekranda bir necha dasturlar oynasi ochilganini

kuramiz. Oynalar bir-birini beriktirib turishi mumkin, ammo kaysi bir oynaga murojat kilinsa,

usha oldingi planga siljib oladi.

Oynaning yukori kismi sarlavxa kismi deyiladi. Sarlavxa kismining chap burchagida oyna

menyusining belgisi joylashgan. Xar bir dastur uzining maxsus belgisiga ega. Bu belgida

«sichqoncha» bir marta bosilsa, oyna menyusi ochiladi. Oyna menyusi oyna kurinishini

uzgarturuvchi buyruklarni uz ichiga

oladi.

Oyna menyusini oynaning sarlavxa kismida «sichqonchaning» ung tugmasini bir marta bosish

bilan xam ochish mumkin.

Sarlavxa satri ustida «sichqoncha» ikki marta bosilsa, dastur oynasi butun ekranga yoyiladi.

Oynalarning chegarasi. «Sichqoncha» bilan oyna chegarasini ilib olgan xolda uning ulchamini

gorizontal va vertikal buyicha uzgartirish mumkin. Ammo oyna chegaralari juda ingichka

bulgani uchun oyna ulchamini uning pastki ung burchagini ilib olib uzgartirish kulayrokdir.

Asboblar paneli. Ekranda kurinib turgan asboblar paneli odatda, menyuning ( Vid – Paneli

instrumentov ) – kurinish –

asboblar paneli buyrugi yordamida boshkariladi. Asboblar paneli oynaning yukori, pastki

chegarasi buylab yoki aloxida dastur oynasi kurinishida aks ettirilgan buladi.

Tahrirlash (Edit) Redaktirovaniye bo’limi quyidagicha: