Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali hujayra muhandisligi fanidan laboratotiya mashg’ulotlarini bajarish bo”yicha

Oziqa muhitlarini sterillash. Oziqa muhitlari bosim ostida (avtoklavda) bug‘ bilan sterillanadi. Oziqa muhitlari solingan probirkalar og‘zi paxta tiqinlar bilan yopilib stakanlarga solinib, o‘rash qog‘oziga o‘raladi va 1 atmosfera bosimda 120⁰ S da 20 daqiqa davomida avtoklav qilinadi.
Sovuq sterillash. Issiqlikka chidamsiz organik suyuqliklar, bakteriyalardan mayda teshikli (diametri 0,15-0,45 mkm teshikli) bakterial filtrlardan o‘tkazish orqali tozalanadi.
Ishning borishi. Kartoshka va qulupnay apikal meristemalarini ajratish va o‘stirish uchun kerakli bo‘lgan asboblar, idishlar, oziqa muhitlari sterillanib olingan bo‘lishi shart.
1. Petri likobchalari (2 ta), 500-700 ml li kimyoviy stakanlar (2 ta) va buyum oynachalar pishiq qog‘ozga o‘ralgan holda 160⁰ S da 2 soat davomida quritish shkaflarida sterillanadi.
2. Skalpel, ajratish ninalari, pinsetlar quritish shkafida 140⁰ S da 1 soat davomida sterillanadi va tayyorlangan asboblar laminardagi qog‘oz varaqlari orasiga joylanadi.
3. Og‘zi paxta tiqinlar bilan yopilgan probirkalardagi oziqa muhitlari 1 atmosfera bosimda 20 daqiqa davomida sterillanadi. Oziqa muhitli probirkalar 10-20 tadan stakanga solingan bo‘lishi kerak. Bir vaqtning o‘zida o‘simlik materiallari uchun doka xaltachalarni qog‘ozga o‘rab avtoklav qilinadi.
14-MAVZU: STERIL O‘SIMTALAR O‘STIRISHNI AMALGA OSHIRISH
Steril o‘simtalar o‘stirish.


Material va asbob uskunalar. Soya, loviya, no‘xat urug‘lari, steril Petri likopchalari, steril suvli probirkalar, steril pinset, doka qopchalar, 0.1% li sulema eritmasi, 96% li etil spirti, 2 ta steril kimyoviy stakan, steril suvli kolba va 2-4-D steril eritmasi (10 mg/l).
Tushuntirish. Steril o‘simtalar eksplantlar olish maqsadida kallus yoki shish kulturalariga o‘tkazish uchun o‘stiriladi. Qo‘yiladigan tajribaning maqsadiga qarab urug‘lar suvga yoki agarli oziqa muhitiga ekiladi.
Steril o‘simtalardan foydalanishning ikki yo‘li mavjud:

1) Differensial to‘qimalarni fitogormonlar tutuvchi oziqa muhitlariga o‘tkazib differensialanuvchi va intensiv poliferatsiya natijasida kallusli to‘qimalar hosil qiluvchi eksplantlar olish:

2) Keyinchalik madaniylashtirish maqsadida o‘simtalardan birlamchi kallus olish uchun ularni fitogormon tutuvchi oziqa muhitiga steril sharoitda o‘tkazish.

O‘simtalarda kallusning paydo bo‘lishi uchun fitogormonlar bo‘lishi shartdir, shuning uchun ularni auksin va sitokinin tutuvchi oziqa muhitlarida o‘stirish lozim. Murtagida oziqa moddalar zahirasi ko‘p bo‘lgan urug‘larni (no‘xat, loviya va soya) auksinning suvli eritmasida ham o‘stirish mumkin. Kurtaklar 2,4-D eritmasida o‘stirilganda kallusning hosil bo‘lish jarayoni tezlashadi.