O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Ekologik prinsip
tirik organizmlar, jumladan insonnning atrof-muhit 
bilan o‗zaro aloqalari, ta‘siri va munosabatda bo‗lishi nazarda tutiladi. 
Tabiiy muhitga bo‗lyotgan har qanday ta‘sirni o‗rganishda tirik 
organizmlarga, inson sog‗ligi holatiga bo‗ladigan oqibatlari orqali qaraladi, 
ekologik omillarning tirik organizmlar holatiga bevosita ta‘siri o‗rganiladi. 
Geotizimli prinsip
geotizimlar chegaralarini, joylashuvini, bir-
birlariga nisbatan past-balandligi, strukturali-dinamik holati, tabiiy 
xususiyatlari, resurslari haqida ma‘lumot beradi, shuningdek turli tadbirlar 
tizimini asoslashda va ularni qo‗llashda, barcha turdagi kartalarni tuzishda 
asos bo‗ladi. 

---

39 
Kompleks (geografik) prinsip
barcha geokomponentlar yoki ularning 
tarkibiy qismlarining birligi va ular orasidagi o‗zaro aloqalarni hisobga 
olish bilan tavsiflanadi.
Tizim-tarkib prinsipida
tadqiqot ob‘ekti sifatida geotizim, tarkibiy 
qismi sifatida geokomponentlar yoki morfologik birliklari qaraladi. 
Geotizimning bir butun ekanligi hisobga olinib, biron komponentni 
muhofaza qilish yoki foydalanish boshqasining salbiy o‗zgarishiga ta‘sir 
etmasligi nazarda tutilib amalga oshiriladi.
Regional prinsip
har bir hududning o‗ziga xos sharoitini (tabiiy, 
iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy va h.k.) va geoekologik vaziyatini hisobga olish 
hamda shunga mos chora-tadbirlarni amalga oshirish bilan tavsiflanadi. 
Geotizimlarning genetik yaxlitligi, boshqa joylarda qayta takrorlanmasligi 
va ularning individual belgilariga egaligini hisobga olishni taqozo etadi.
Havzaviy prinsip
tadqiqot ob‘ektini daryo havzalari bo‗yicha modda 
va energiyaning oqimi orqali o‗zaro bog‗langan hududiy tuzilma ekanligini 
hisobga olishni taqozo etadi. Ayniqsa, arid mintaqada joylashgan va 
qishloq xo‗jaligi sug‗orish bilan olib boriladigan rayonlar uchun ilmiy va 
amaliy ahamiyatga ega.