Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali

Psixolog “Mehnat harakatlari roʻyxati”ni oʻqiydi, oʻquvchilar javoblar blankasida ushbu harakatlardan har birini bajarishga qanchalik tayyor ekanliklarini baholaydilar. Boshqa faollashtiruvchi metodikalar bilan qanday ishlashda psixolog alohida tasdiqlarni oydinlashtirishi va sharhlashi mumkin. Mazkur metodikani sharhlash bunday holga yoʻl qoʻyib boʻlmaydigan “zamonaviy testlardan” farq qiladi. Bir qator tasdiqlarni oʻqishda, masalan, “Iflos, isqirt” ishni bajarish (noxush hid, chang, shovqun kuzatiladigan (№17)) oʻquvchilar maqsadga muvofiq aynan ularning qobiliyatlari haqida soʻz borayotganligini esga tutgan holda baholashlari toʻgʻri keladi. Hattoki, agar “iflos” ish (yoki boshqa yaqqol oʻziga jalb qilmaydigan mehnat harakatlari) kimgadir juda noxush, biroq u hammasi shunday boʻlsa ham ularni yengil bajara olsa yuqori ball qoʻyishi kuzatiladi. Aksincha, agar biror bir harakat yoqsa-yu, ammo uni hozircha yaxshi bajara olmasa, javoblar blankasida past ball qoʻyadilar.

Soʻngra psixolog har bir mehnat harakati boʻyicha qizlar va oʻsmirlar uchun alohida moʻljallangan taxminiy meʼyorlarni oʻqiydi. Oʻquvchilar bu vaqtda javoblar blankasidagi “Meʼyorning muvofiqligi” grafasida ballarni ushbu meʼyoriga mosligiga qarab belgilaydilar. Agar ularning koʻrsatkichi meʼyorga mos kelsa “0” qoʻyadilar, meʼyordan katta boʻlsa- “+1”, agar meʼyordan kam boʻlsa, “-1” qoʻyadilar. Masalan, agar birinchi savolga oʻsmirlardan birortasi oʻz imkoniyatini olti ballda baholadi, ushbu savol boʻyicha oʻsmirlar uchun meʼyor 4 dan 8 gacha boʻlgan ball intervaliga muvofiqdir, u holda “0” qoʻyiladi.

Soʻngra oʻquvchilar oʻz ballarining (+1, –1, 0) algebraik yigʻindisini hisoblaydilar va javoblar blankasining pastki qismida yozib qoʻyadilar. Shu tarzda olingan natija ham hamma uchun umumiy boʻlgan meʼyor bilan taqqoslanadi. Bunday meʼyor -5 dan +6 ballgacha boʻlgan natijalardan iborat. (Albatta oʻzini oʻzi yuqori yoki past baholash haqidagi xulosalar shartli xarakterga ega, axir bir qator oʻsmirlar har xil harakatlarni muvaffaqiyat bilan bajarishga qobiliyatlidirlar. Ayniqsa metodikadagi keltirilgan meʼyorlar kamolotdan yiroq va qanchalik oʻsmirni oʻz-oʻzini bilishini faollashtirish uchun psixodiagnostika uchun shunchalik xizmati tegmaydi.