O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

tashqi faktorlar 
ta'sirida bo'lishi mumkin. Ba'zan 
esa har ikki faktor ham bir yo'la ta'sir qilishi mumkin. Masalan, o'zbek tilida /o/ 
fonemasining hosil bo'lishida ikki fikr mavjud. O'zbek tilidagi ichki fonetik 

---

- 66 - 
faktorga asoslangan qarash /o/ fonemasi /a/ fonemasining lab va chuqur til orqa 
undoshlaridan keyin kelib, /o/ -lashganini ko'rsatadi. Boshqa tashqi faktorga 
asoslangan qarash o'zbek tilidagi /o/ fonemasi fors-tojik tilining ta'siri ostida 
hosil bo'lgan deb hisoblaydi. Shevalar orfoepik, grammatik va leksik normalar-
dan tashqarida bo'l-gani tufayli ularda turli o'zgarishlar saqlanib qoladi va asta-
sekin adabiy tilga ham ko'chadi.
Fonetik qonuniyatlar xronologik (davr) jihatdan ikki turli bo'ladi:
1)