O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

. I.A. Boduen de Kurtenening psixologik fonologiya nazariyasi.
 
Bu 
nazariyaga ko'ra “fonema” tildagi tovushlarning psixik ekvivalenti yoki tovush 
tushunchasining kishi ongida his etilgan birligidir. I.A. Boduen de Kurtene ko'r-
satishicha, fonema tildagi morfologik, sintaktik va semasiologik (ma'no-
mazmun tomoni) tushunchalar bilan bog'langan fonetik birlikdir.
1
U 
morfemalardagi tovush almashinuvida ayniqsa ahamiyatlidir. I.A. Boduen de 
Kurtenening fonologiya nazariyasi keyingi tilshunoslikdagi ilmiy qarashlarning 
kelib chiqishida katta ahamiyatga ega bo'ldi.
2.
I.A. Boduen de Kurtenening talantli shogirdi akademik L.V. Shcherba 
(1880-1944) o'z ustozining qarashlarini rivojlantirdi va fizik fonologiya nazari-
yasini yaratdi. L.V. Shcherba ko'rsatishicha, har bir nutq tovushi umuman 
boshqa nutq tovushlari kabi qandaydir fizik, mexanik hodisa hisoblanadi. Jonli 
nutqda juda ko'p turli tovushlar talaffuz etiladi. Bu tovushlar tildagi so'z va so'z 
shakllarining ma'nolarini farqlay oluvchi soni jihatdan kam bo'lgan tovush tiplari-
ga birlashadi. Bunday tovush tiplari 
fonemalar 
deyiladi. Umumiy tushuncha 
hisoblanuvchi fonemaning yakka holda nutqda talaffuz qilinuvchi vakili