O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

kalkalab so'z o'zlashtirish 
deb 
ataladi (fransuzcha 
caique
– "nusxa", taqlid qilish, nusxa ko'chirishda ishlatilu-
vchi yuqori "qog'oz" ma'nosida). 
Kalkalab so'z o'zlashtirish, asosan, ikki turli bo'ladi:
1) 
to'liq kalkalash
– bunda bir tildagi so'z yoki ibora ikkinchi bir tilga 
to'liq tarjima qilinadi: полупроводник – yarim o'tkazgich, радиопередача – ra-
dio eshittirish, ледокол – muzyorar, взаимодействие – o'zaro harakat; 

---

- 103 - 
2)
 
yarim kalkalash
– bunda kalkalanayotgan so'z yoki ibora har ikki til 
elementlari orqali ifoda qilinadi: машиностроение – mashinasozlik, автомат-
чик – avtomatchi, электронно-вычислительная машина – elektron-hisoblash 
mashinasi, штурмовая авиация – shturmchi aviatsiya kabi. 
Ba'zi terminlarni o'zlashtirishda so'zning yasovchi elementlari o'zbekcha 
qo'shimchalar bilan almashtiriladi. Bu jarayon o'zlashtirilayotgan so'zning 
o'zagini so'z yasovchi qo'shimchalardan ajratish mumkin bo'lganda, bu o'zbek 
tilida mustaqil holda ma'lum tushuncha ifoda qila olganda yuz beradi: гвардеец 
– gvardiyachi, автоматчик – avtomatchi.
Kalkalash yo'li bilan paydo bo'ladigan konstruksiyalarning ko'pchiligi bi-
rikma atamalardir: наблюдательный пункт – kuzatish punkti, химическая 
война – kimyoviy urush va boshqalar.