O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

SHaxs tuzilmasining nevrotik darajasi
"Nevrotik" 
atamasi 
nisbatan 
emotsional 
buzilish 
bilan 
bog‘liq 
qiyinchiliklarga duch keluvchi sog‘lom kishilarga nisbatan qo‘llaniladi.
Taraqqiyotning birinchi darajasida –oral va anal bosqichda xarakterda hech 
qanday ortiqcha buzilish kuzatilmaydi. 
Biroq edip kopleksi bosqichida (3-6 yosh) nevrotik tuzilmada o‘ziga xos 
o‘zgarish kuzatiladi. J. Berjerida kuzatilishicha, o‘smirlik yoshida bu holat yaqqol 
kuzatiladi va Menning nevrotik oldi nevrotik tuzilmaviy ko‘rinish olishi va 
nevrozga o‘sib o‘tishi kuzatiladi. Menning psixotik tuzilmasi esa psixozga o‘sib 
o‘tishi xosdir.
Nevrotiklar ancha yuqori ximoyalanishni boshdan kechirishadi. Ular oddiy 
himoya mexanizmlarini takomillashtirib, o‘stirib boradilar. Nevrotiklar etuklik 
sifatida 
–siqib 
chiqarish, 
intellektuallashtirish, 
ratsionallashtirish 
kabi 
himoyalanishdan foydalanadilar. SHu bilan bir qatorda inkor etish, proektiv 
identifikatsiya, izolyasiya va boshqa primitiv himoyalashdan asoslanadilar.
Ular idetifikatsiyaning integrallashgan tuyg‘usini egallaydilar va 
qiyinchiliklarsiz xarakter xislatlarini, qiqziqishlari, temperament xususiyatlari, 
qadriyatlari va kamchiliklarini aniqlaydilar. O‘z navbatida nevrotiklar boshqa 
insonlarga ham izoh beradilar.
Nevrotiklar voqelik bilan ishonch bilan aloqaga kirishadilar. Ularda 
gallyusinatsiya, maniakallik tajriba talqini yo‘q. Ular psixoterapevt bilan bir
dunyoda yashaydilar.
Ammo patsientning bir qator ego qismlari bezovtalantiradi va ular 
psixoterapevtga murojaat qiladilar. U –ego-diston. Nevrotik darajadagi paranoid 
shaxs boshqa insonlarga shubha bilan qarashida ichki ziddiyat va agressiv tarzda 
110
Myers, D. G. Psychology. HopeCollege. Holland, Michigan, 2010. - Р. 202. 

---

338 
idrok etishi oqibatida yuz beradi. Paranoidlar cheklangan yoki psixotik rpatsientlar 
hisoblanadilar. Ularni qiyinchiliklari tashqi tafakkur bilan bog‘liq va uning 
kasalligi va buzilishlari atrof olam xususiyatlari belgilaydi.