O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Sarflanuvchi  elementlar  guruhi  esa  quyidagi  tashkil  etuvchilardan 
iborat: 
- ko‘l yuzasidan bo‘ladigan bug‘lanish - Z; 
- ko‘ldan oqib chiqib ketadigan suvlar - U
ch
; 
- ko‘l kosasi tubiga shimiladigan suvlar - U
sh
; 
- ko‘ldan turli maqsadlarda olinadigan suvlar - g. 
Demak, ko‘llarning suv balansi tenglamasini quyidagicha yozish mumkin: 
X + U
k 
+ U
er
 + K = Z + U
ch
 + U
sh
 + g 


W , 
tenglamadagi 

W-o‘rganilayotgan vaqt (oy, yil) davomida ko‘ldagi suv hajmining 
me’yorga nisbatan o‘zgarishini ifodalaydi. Tenglamadagi barcha kattaliklarni hajm 
birligi(m
3
,km
3
)da ifodalagan ma’qul. 
Yuqorida  keltirilgan  suv  balansi  tenglamasi  oqar  ko‘llar  uchun  to‘g‘ridir. 
Oqmas  (berk)  ko‘llar  uchun  esa  suv  balansi  tenglamasi  quyidagi  ko‘rinishda 
bo‘ladi: 
X+U
k
+U
er
+K = Z+U
sh
+g


W. 
Oqar  ko‘llarda  sarflanish,  asosan,  ko‘ldan  oqib  chiqadigan  daryolar  suvi 
hamda  bug‘lanishdan  iboratdir.  Oqmas  ko‘llarda  esa  sarflanish  faqat  bug‘lanish 
hisobiga bo‘ladi. Yuqoridagi tenglamalarni ixchamlashtirib, oqar ko‘llar uchun 
X + U
k
 = Z + U
ch
 


W , 
berk ko‘llar uchun esa 
X + U
k
 = Z 


W 
ko‘rinishida yozish mumkin. 
 Agarda  suv  balansi  tenglamasi  tuzilayotgan  vaqt  davomida  ko‘lga 
qo‘shilayotgan  suv  miqdori  bilan  undan  sarflanayotgan  suv  miqdori  o‘zaro  teng 

---

 
138 
bo‘lsa, 

W q 0 bo‘lib, yuqoridagi ifodalar oqar ko‘llar uchun 
X + U
k
 = Z + U
ch
 , 
oqmas ko‘llar uchun esa 
X + U
k
 = Z . 
ko‘rinishlarida yoziladi. 
Oxirgi  ifodalar  suv  balansi  o‘rganilayotgan  vaqt  davomida  ko‘ldagi  suv 
hajmi, binobarin ko‘ldagi suv sathi o‘zgarmaydigan holatlar uchun o‘rinlidir.