O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

suvning  geografik  qobiqdagi  ishini  miqdor  jihatdan  Quyosh 
radiatsiyasi bilan taqqoslasa bo‘ladi, sifat jihatdan esa uning o‘rnini hech narsa 
bosa olmaydi”. 
Suvning  inson  hayotidagi  ahamiyati  hammaga  ma’lum.  Bilamizki,  inson 
qadim  zamonlardan  boshlab  suvdan  turmush  ehtiyojlarini  qondirishda  eng  sodda 
usullarni  qo‘llab  foydalanib  kelgan.  Hozirgi  kunga  kelib,  suv  maxsus  inshoot  va 
qurilmalar yordamida tinitilib, tabiiy yoki sun’iy ravishda tozalanib, kerak bo‘lgan 
hollarda zararsizlantirilib ishlatilmoqda. 
Qishloq  xo‘jaligi  va  sanoatda  suvning  o‘rnini  hech  narsa  bosa  olmaydi. 
Masalan,  bug‘doydan  olinadigan  hosilning  har  bir  tonnasi  uchun  1500  tonna,  1 
tonna  sholi  uchun  4000  tonna,  1  tonna  paxta  tolasini  etishtirish  uchun  10000 
tonnagacha suv talab etiladi. Sanoatda 1 tonna g‘isht tayyorlash uchun 1­2 tonna, 1 
tonna  ko‘mir  qazib  chiqarish  uchun  3  tonna,  1  tonna  po‘lat  yoki  qog‘oz  ishlab 
chiqarish  uchun  esa  250-300  tonna  suv  zarur  bo‘ladi.  Engil  sanoatda  1  tonna 
sintetik tola ishlab chiqarish jarayonida 4000 tonnagacha suv talab etilsa, 1 tonna 
ip  gazlama  tayyorlash  uchun  esa  10  tonnagacha  suv  sarflanadi.  Ayrim  sintetik 
tolalardan 1 tonna gazlama tayyorlash uchun 3000 tonnagacha suv sarflanadi. 
Suv  havzalarining  eng  arzon  transport  vositasi  ekanligi  ham  hammaga 
ma’lum.  Shu  tufayli  suv  transporti  xalq  xo‘jaligi  turli  sohalarini  rivojlantirishda 
muhim  ahamiyatga  ega.  Suv  transortini  rivojlantirish  maqsadida  dunyodagi 
dengizlar,  ko‘pgina  daryolar  kanallar  orqali  bir­biri  bilan  tutashtirilgan.  Masalan, 
Suvaysh  kanali  O‘rta  yer  dengizi  bilan  Qizil  dengizni  tutashtirsa,  Panama  kanali 
Karib  dengizi  bilan  Tinch  okeanni  tutashtiradi.  Yoki  Volga-Don  kanali  Volga  va 
Don daryolarini tutashtiradi.     
Daryolar  juda  katta  energiya  manbaidir.  Shu  sababli  juda  ko‘p  daryolarda 
eng arzon elektr energiyasi beruvchi gidravlik elektr stansiyalar - GESlar qurilgan 
va qurilmoqda. 

---

 
61 
Suv  ob’ektlarining  mudofaa  maqsadlaridagi  ahamiyati  ham  nihoyatda 
kattadir.  Chunki  dunyodagi  juda  ko‘p  davlatlar  chegaralarining  asosiy  qismi 
daryolar orqali o‘tadi. Ana shu chegaralarni sergaklik bilan qo‘riqlash uchun daryo 
tarmoqlari gidrografiyasini va ularning suv rejimi xususiyatlarini  yaxshi o‘rganish 
talab qilinadi.