O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi marketing

Marketing tariflari

Muallif

Tariflar

Kotler Filipp

Marketing

–

ayirboshlash

orqali

iste’molchilarning

talab

va

ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilgan inson faoliyatidir.

Abramishvili G.G.

Marketing

–

bugungi

kunda

ishbilarmon

operatsiyalarni

olib

borishning o‘ziga xos falsafasidir.

Makro darajada marketing bozor muhitini shakllantirish

Braverman

instrumenti

sifatida

ishtirok

etadi. Mikro

darajada

esa

korxonalarning

bozor

muhitini

tashkil

qilish

tizimi

hamda

A.A.

investitsiyalarni jalb qilishni ta’minlovchi instrument sifatida

talqin etgan.

Amerika

Marketing

–

narx shakllantirish, g‘oyalarni

siljitish va

amalga

oshirish, tovar va xizmatlarni ayirboshlash orqali sotish natijasida

Marketing

alohida shaxslar va tashkilotlar talabini qondirishga yo‘naltirilgan

Assotsiatsiyasi

jarayon.

Marketing –bu iste’molchilar va tashkilotlarning tovar va

Evans Dj.R.

xizmatlarga bo‘lgan talabini ko‘ra bilish, boshqarish va

ayirboshlash orqali qondirishdir.

Marketing – kompleks tushuncha. U insonlar va mamlakatlar

Pashkus Yu.V.

o‘rtasida bo‘ladigan barcha

ayirboshlash

bilan

bog‘liq

bo‘lgan

faoliyatni o‘z ichiga olib, iste’molchilarning xohish va talablarini

qondirishga yo‘naltirilgandir.

Svalbe X.

Marketing tovar aylanishi siyosati doirasida barcha faoliyatni o‘z

ichiga oluvchi jarayondir.

Nishlag R.,

Marketing iste’molchilar talabiga bog‘liq bo‘lgan qarorlarni qabul

Dixtl.E.,

qilish bilan bog‘liq bo‘lgan bozor faoliyatini yo‘naltirishdir.

Xershten X.

Marketing bir paytni o‘zida biznes falsafasi va faol jarayondir.

Lamben J.J.

Marketing – bu ijtimoiy jarayon bo‘lib, odamlar va

tashkilotlarning tovar va xizmatlarga bo‘lgan xohish va talablarini

erkin raqobatli sharoitda qondirish jarayonidir.

Marketing – bu kompaniya imkoniyatlari va iste’molchilar

zarurati, talabining mosligini ta’minlash jarayonidir.

Golubkov E.P

Marketing

keng

ma’noda ijtimoiy

boshqaruv jarayoni

bo‘lib, u

orqali alohida shaxslar va odamlar guruhi mahsulotlarni ishlab

chiqish va ayirboshlash orqali o‘zlariga kerak bo‘lgan tovar va

xizmatlarni oladilar.

Sankt Peterburg

Marketing

–

xo‘jalik

yurituvchi

subyektlarning o‘zaro ta’sir

falsafasi va vositasi bo‘lib, ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni o‘rganish,

Davlat Moliya

oxirgi iste’molchilar talabini

qondirishga

yo‘naltirilgan

ishlab

Iqtisod Univer-

chiqarish va foyda olish bo‘yicha faoliyatdir.

siteti marketing

kafedrasi

Rodjer L.V.

Marketing

–

ishlab chiqarish tugallangan

joyda

boshlanmasdan

balki, ishlab chiqarish xarakteri va masshtabini belgilash, ishlab

11

	chiqarish rentabelligini ta’minlash, muhandislik - texnik
	imkoniyatlarni inobatga olgan holda sotuv imkoniyatlarini
	belgilashdan boshlanadi. Boshqacha qilib aytganda, marketing
	sohasidagi qarorlar ishlab chiqarish va kapital qo‘yilmalar bilan
	bog‘liqdir.
	Marketingning zamonaviy, umumlashtirilgan va keng ma’nodagi
	talqini marketingni ayirboshlash jarayonidagi ikki shaxs
Meffert X.	o‘rtasidagi kelishuvga o‘xshatilishidir.
	Marketing – bukorxonalarni bozorga yo‘naltirilgan holda
	boshqarish, rejalashtirish, muvofiqlashtirish hamda nazorat
	qilishdir.
Rayon U.	Marketing iste’molchini o‘rganish orqali tovar va xizmatlarni
	yaratish, ular xohishini qondirish va talabni keng aytirishdir.
	Marketingni tovar sotish bilan o‘xshatish mumkin emas. Savdo
Levit T.	funksiyasi ishlab chiqarilgan mahsulotni sotishdan iborat bo‘lsa,
	marketingning vazifasi - bozorga iste’molchi ehtiyoj sezgan tovar
	va xizmatni olib chiqishdan iborat.
Kulakov S.N.	Zamonaviy marketingning mohiyati xaridorning talabini korxona
	daromadiga aylantirishdan iborat bo‘lgan tadbirkorlik faoliyatidir.

Rossiyada marketingning evolyutsion rivojlanishi bir necha bos-qichda amalga oshirildi.³

1-bosqich. 1970-yildan boshlab marketing haqida ilk ilmiy maqolalar paydo bo‘la boshladi. G. Abramishvili, V. Voyna, N. Gerchikova, A. Goryachev, V. Demidova, P. Zavyalov, K. Kostyuxin, I. Kretov, B. Solov-yov, Yu.Trusov va boshqalar Rossiyada marketing nazariyasi va amaliyotini shakllantira boshladilar.

2-bosqich. 1980-yillarning o‘rtalari va 1990-yillarga to‘g‘ri kelib, bu davrda marketolog olimlar qatori kengaydi. A.Braverman, I.Gerchikova, E.Golubkov, N.Kapustin, I.Kretov, N.Moiseyeva, R.Nozdrev, A.Porshnev va boshqalar bozor sharoitida marketingning ahamiyatini uni firmalar faoliyatiga qo‘llash samarasini o‘z ilmiy ishlarida o‘rgandilar.

3-bosqich. 1990-yillar o‘rtalari va hozirga qadar hisoblanib, bu davr marketingning barcha sohalarga tatbiq etilishi bilan xarakterlanadi. Oliy ta’lim muassasalarida marketing kafedralari tashkil qilinib, marketing bo‘yicha mutaxassislar tayyorlana boshlandi. Yirik kompaniya va firmalar faoliyati marketingsiz amalga oshirilmaydi, chunki bozor sharoitida iste’molchi talab va ehtiyojlarini qondirish, so‘ngra daromad yoki foydani o‘ylash bozor talablaridan biriga aylandi. Raqobatning vujudga kelishi tufayli tovar va xizmat turlarini ishlab chiqaruvchilar tomonidan iste’molchini o‘ziga jalb qilishda faollik korxona samarasining muhim omiliga aylandi. Bu davrda nazariya va amaliyotga

³Г.Л.Багиев,В.M.Taрасевич. Маркетинг.4-eизд.-СПб., “Питер” 2012 г.

12
yangicha qarash va yondashuvlarning paydo bo‘lishida bir qator rus olimlari ma’lum hissa qo‘shdilar. G. Azoyev, G. Bagiyev, D. Barkan, I. Berezin, A. Goltsev, O. Dmitriyev, V. Domnin, A.Yegorov, B. Zamyatin, A. Pankruxin,E. Popov, M.Sokolova va boshqalar shular jumlasidandir.