O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

IV BOB. AMALIY DASTURIY TA’MINOT. AMALIY DASTURLAR 
PAKETI BILAN ISHLASH 
Ushbu bobda amaliy dasturiy ta’minot va uning imkoniyatlari, ofis dasturlari 
va ularning turlari, kompyuterning grafik imkoniyatlari va ularning turlari, amaliy 
dasturlar paketi va ularning kasbiy soxalarda qо‘llanilishi, matematik masalalarni 
yechish va ularning grafiklarini yaratishga mо‘ljallangan dasturlar, bug’alteriya, 
iqtisod va boshqa sohalarda qо‘llaniladigan dasturlar о‘rganiladi. 
19-§.
Amaliy dasturiy ta’minot va uning imkoniyatlari. 
Kompyuterning dasturiy ta’minoti orasida eng kо‘p qо‘llaniladigani amaliy 
dasturiy ta’minot (ADT)dir. Bunga asosiy sabab - kompyuterlardan inson 
faoliyatining barcha sohalarida keng foydalanishi, turli predmet sohalarida 
avtomatlashtirilgan tizimlarning yaratilishi va qо‘llanishidir.
Muammoga yo’naltirilgan
ADT
ga quyidagilar kiradi: 
—
bug’alteriya uchun DT; 
—
personali boshkarish DT; 
—
jarayonlarni boshqarish DT; 
—
bank axborot tizimlari va boshkalar. 
Umumiy matssadli
ADT
— soxa mutaxassisi bо‘lgan foydalanuvchi axborot 
texnologiyasini kullaganda uning ishiga yordam beruvchi kо‘plab dasturlarni uz 
ichiga oladi. Boʻlarga: 
—
kompyuterlarda ma’lumotlar bazasini tashkil etish va saklashni ta’minlovchi 
ma’lumotlar bazasini boshqa rish tizimlari (MBBT); 
—
matnli hujjatlarni avtomatik ravishda bichimlash tiruvchi, ularni tegishli 
xrlatda rasmiylashtiruvchi va chop etuvchi matn muharrirlari; 
—
grafik muharrirlar; 
—
hisoblashlar uchun qulay muhitni ta’minlovchi elek tron jadvallar; 
—
taqaimot k.ilish vositalari, ya’ni tasvirlar xrsil qilish, ularni ekranda namoyish 
etish, slaydlar, animatsiya, filmlar tayyorlashga mо‘ljallangan maxsus 
dasturlar. 

---

191 
Ofis ADT
idora faoliyatini tashkiliy boshqarishni ta’minlovchi dasturlarni uz 
ichiga oladi. Ularga quyidagilar kiradi: 
—
rejalovchi yoki organayzerlar, ya’ni ish vaktini re jalashtiruvchi, uchrashuvlar 
bayonnomalarini, jadvallarni tuzuvchi, telyefon va yozuv kitoblarini olib 
boruvchi dasturlar; 
—
tarjimon dasturlar, ya’ni berilgan boshlangich matnni kо‘rsatilgan tilga 
tarjima qilishga mо‘ljallangan dasturlar; 
—
skaner yordamida ukilgan axborotni tanib oluvchi va matnli ifodaga binoan 
uzgartiruvchi dasturiy vositalar; 
—
tarmoqdagi uzoq masofada joylashgan abonent bilan foydalanuvchi orasidagi 
о‘zaro muloqotni tashkil etuvchi kommunikatsion dasturlar.