O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Kompyuterning ishonchliligini taminlash.
Kompyuterning qurilmalari 
normal ishlashi uchun ma’lum shart sharoitlar bajarilishi talab qilinadi, bular elektr 
manbai parametrlari, tashqi muhit temperaturasi va boshqalardir. Bu shart 
sharoitlardan chetga chiqish kompyuter aparaturasida uzilishga yoki notug‘ri 
ishlashiga olib keladi. OS da apparatura notug‘ri ishlashi natijasida paydo bо‘ladigan 
xatolikni inkor qiluvchi dastur mavjud bо‘lib zaruriyat tug‘ilganda sistema 
tashabbusi bilan bu dastur ishlaydi va hosil bо‘lgan xatolikka ishlov beradi. Bundan 
tashqari dasturiy resurslar notо‘g‘ri ishlashi natijasida xatolik vujudga keladi. Bu 
vaziyatda ishlatilayotgan dasturning tо‘g‘ri yoki notо‘g‘ri ishlayotganligini aniqlash 
uchun turli uslublardan faydalaniladi. Bunday uslublardan biri quyidagicha. OS 
tarkibiga maxsus dastur kiritiladi va bu dastur berilganlarga ishlov berishdan avval 
va ishlov bergandan sо‘ng tekshiriladi. Shu dastur kodlari yig‘indisi tekshiriladi, 
agarda hosil bо‘lgan kod avvaldan shu dastur uchun aniqlangan kodga teng bо‘lsa, 
u holda dastur tug‘ri ishlaydi yoki ishlagan deb talqin qilinadi. Odatda OS tarkibiga 
kirgan barcha dasturlar uchun yagona kod tanlanadi, masalan barcha bitlar nolga 
tenglab olinadi. Buning uchun dasturning oxirgi buyrug‘idan keyin nol kodiga 
tо‘ldiruvchi bо‘lgan kod tanlanadi va bu kodni dastur kodlari bilan yig‘indisi nol 
kodini beradi. Shu bilan dastur ishi natijasining ishonchliligiga erishiladi, chunki 
dasturdagi bitta bitning qiymati о‘zgarishi dastur uchun aniqlangan kontrol 
yig‘indida boshqa kod hosil qiladi. Bu holatlarni aniqlash va uni taxlil qilish uchun 
OS tarkibiga maxsus dasturlar kiritiladi.

---

139