O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. Atadjanov, D. A. Sаliеvа xulqi og’ishgan bolalar psixologiyasi

To’ldiruvchanlik. 
Bizning barchamiz, xarakterlari va qarashlarida sezilib 
turuvchi farqlarga qaramay, ajoyib tarzda chiqishib ketgan juftliklarni uchratganmiz. 
Insonlar o’rtasigi shaxslararo attraksiyaning asosi sifatida o’xshashlikni emas, balki 
farq qilishni ta’kidlovchi nazariyani amerikalik psixolog R.Vinch taklif etgan bo’lib, 
u ushbu nazariyani to’ldiruvchi ehtiyojlar nazariyasi deya nomlagan (TSit. po: 
Gozman, 1987). Uning asosiy qoidasini quyidagicha tarzda ifodalash mumkin: biz 
turmush o’rtoq va hatto do’stlarimizni tanlashimizda ko’pincha kim ehtiyojlarimizni 
qoniqtirsa, o’shani tanlaymiz, maksimal qoniqish esa ikki inson o’xshashdan ko’ra 
ko’proq to’ldiruvchi ehtiyojlarga ega bo’lganda olinadi. 
R.Vinch to’ldiruvchilikning ikki tipini ajratgan. Birinchidan, ikki inson bir - 
birining turli ehtiyojlarini qoniqtirishi mumkin. Misol uchun, A da kimdir uni 
himoya qilishiga nisbatan kuchli ehtiyoj bor, B da esa - kimgadir qaramlika nisbatan 
kuchliehtiyoj mavjud. Ikkinchidan, ikki inson ham bir xil ehtiyojni qoniqtirishi 
mumkin, misol uchun, A da ustunlik qilishga nisbatan kuchli ehtiyoj bo’lishi, B da 
esa xuddi shu ehtiyoj kuchsizroq namoyon bo’lishi mumkin. Shuningdek, bunday 
to’ldiruvchilik biz ayol yoki erkak bilan ish ko’rishimizga bog’liq bo’lmaydi. Garchi 
ko’plab misollar ushu nazariyani tasdiqlasa ham, ko’plab tadqiqotchilar uni qabul 
qilishmaydi va u ko’proq faraziy xarakter kasb etadi hamda qo’shimcha tekshiruvga 
muhtoj deya hisoblashadi. 

---

246